Περίληψη:
ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ
Ο νομικός χαρακτήρας της σπαρτιατικής πολιτείας ήταν ιδιαίτερα στρατιωτικός, με την έννοια ότι η σπαρτιατική νομοθεσία κυρίως κατέτεινε στη συνεχή ενίσχυση της πολεμικής αρετής των Σπαρτιατών. Έως το τέλος του πέμπτου αιώνα οι Σπαρτιάτες δέχτηκαν τους νόμους που αφορούσαν το γάμο, την αγωγή και τη «ζωή της τιμής» καθώς συμφωνούσαν ότι η παραγωγή καλών στρατιωτών ήταν πάνω από τα συμφέροντα και τις απολαύσεις του ατόμου και της οικογένειας. Όσον αφορά τους ίδιους τους Σπαρτιάτες, το δίκαιο της Σπάρτης δεν πρέπει να θεωρείται αντιδημοκρατικό, καθώς ενσωμάτωνε τη λαϊκή θέληση και είναι χαρακτηριστικό ότι την εποχή του Ηροδότου (7.104.4) ήταν ονομαστή η υπακοή των Σπαρτιατών στο δίκαιο τους.
Το σπαρτιατικό πολίτευμα εντασσόταν άλλοτε στα δημοκρατικά και άλλοτε στα ολιγαρχικά πολιτεύματα. Μπορεί να χαρακτηριστεί δημοκρατικό, γιατί ενυπήρχαν σ1 αυτό πολλές δημοκρατικές διατάξεις, όπως η ομοιόμορφη ανατροφή και εκπαίδευση των παιδιών, εφήβων και αντρών, τα κοινά συσσίτια και ιδιαίτερα η συμμετοχή του δήμου στην ανάδειξη των βασικότερων αρχών της πολιτείας. Από την άλλη μεριά υπάρχουν και ορισμένα στοιχεία που θα μπορούσαν να το χαρακτηρίσουν ολιγαρχικό, όπως ότι η ανάδειξη των οργάνων της πολιτείας συντελούνταν με ψηφοφορία και όχι με κλήρωση, καθώς επίσης γιατί λίγοι κρατικοί αξιωματούχοι αποφαίνονταν κυριαρχικώς για την ποινή του θανάτου ή της εξορίας. Επίσης άλλο χαρακτηριστικό είναι η απονομή της δικαιοσύνης. Λιγοστές αξιόλογες δίκες βρίσκονταν στα χέρια των βασιλέων και των μελών της γερουσίας. Η πλειοψηφία των δικαστικών αποφάσεων ασκούνταν από τους πέντε εφόρους, των οποίων η δύναμη ήταν εκπληκτικά τυραννική, όπως παρατήρησε ο Πλάτωνας (Νόμοι 712d).
Αργότερα οι Σπαρτιάτες, τον πέμπτο και τέταρτο αιώνα σταμάτησαν να εκσυγχρονίζουν το δίκαιο τους και άρχισαν να το αγνοούν με αποτέλεσμα να οδηγηθεί στο τέλος σε αποτυχία. Χαρακτηριστικά είναι τα εξής χωρία: Ξεν. Λακ. Πολ. 14.7 «είναι φανερό ότι δεν υπακούουν (οι Λακεδαιμόνιοι) ούτε θεό ούτε τους νόμους του Λυκούργου», Αριστοτ. Πολ. 1270b 4-5 «αλλά κρυφά αποφεύγουν την τήρηση των νόμων και απολαμβάνουν τις σωματικές ηδονές».
|