Περίληψη:
• Εισαγωγή- Μεθοδολογία
Η παρούσα εργασία έχει ως αντικείμενο τα δικαιώματα των ατόμων με αναπηρία και την προστασία τους σε συνταγματικό περιβάλλον. Η επιβίωση τους στους έντονους κοινωνικούς ρυθμούς του σήμερα είναι όλο και πιο δύσκολη και η ανάγκη θέσπισης ενός πιο αποτελεσματικού θεσμικού πλαισίου είναι πιο επιτακτική από πότε. Στην ερευνητική αυτή προσπάθεια παρατίθενται στην αρχή μικρές αναφορές την θεσμικής πραγματικότητας για τα άτομα με αναπηρίες σε κάθε κοινωνικό τομέα όπως της εκπαίδευσης, της κοινωνικής ασφάλισης και της απασχόλησης. Στη συνέχεια παρέχεται μια επισκόπηση όσων αφορά το στάδιο στο οποίο βρίσκονται οι νομολογιακές προσπάθειες σε επίπεδο Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών αλλά και περαιτέρω τόσο σε εθνικό όσο και σε τοπικό επίπεδο. Τέλος διατυπώνονται ορισμένα συμπεράσματα για τους αναπήρους του σήμερα καθώς και τα σημεία στα οποία πρέπει να δωθεί ιδιαίτερη βαρύτητα ώστε να ξεπεραστούν τα μεγάλα και χρόνια εμπόδια που καλείται να αντιμετωπίσει στην καθημερινότητα της η ευαίσθητη αυτή κοινωνική ομάδα.
1. Ατομικά και κοινωνικά δικαιώματα
Ήδη στις αρχές του 20ου αιώνα ο επιφανής γερμανός νομικός
G.Jellinek συστηματοποίησε την θεωρία των συνταγματικών δικαιωμάτων τα οποία κατέταξε σε τρεις κατηγορίες, τα ατομικά (status negativus),τα πολιτικά (status activus) και τα κοινωνικά (status socialis). Ως βάση της διάκρισης και της ανάλυσης αποτελεί το περιεχόμενο της πράξης του αποδέκτη της ενέργειας του συνταγματικού δικαιώματος, δηλαδή της κρατικής εξουσίας.
Ατομικά δικαιώματα είναι τα δημόσια δικαιώματα, που παρέχουν στα άτομα αρνητική αξίωση, η οποία στρέφεται κατά του κράτους και το εξαναγκάζει σε παράλειψη. Ο ορισμός αυτός ανταποκρίνεται βασικά στα, κατά την παραδοσιακή θεωρία, χαρακτηριστικά των ατομικών δικαιωμάτων. Παράλληλα τα συγκεκριμένα δικαιώματα δεν έχουν μόνο αρνητικό χαρακτήρα αλλά και θετικό. Πχ το δικαίωμα μετακίνησης εξαρτάται από τα συγκοινωνιακά μέσα και από την απουσία διοικητικών απαγορεύεων. Επιπλέον ως εξασφαλίζοντα συμμετοχή στον ευρύτερο κοινωνικό χώρο, έχουν οπωσδήποτε και συμμετοχικό χαρακτήρα.
Τα κοινωνικά δικαιώματα από την άλλη στρέφονται κατά την παραδοσιακή αντίληψη προς το κράτος και περιέχουν θετική αφίωση προς πράξη, προσδιορίζουν το status positivus του ατόμου. Έχουν δηλαδή θετικό περιεχόμενο καθώς εξαναγκάζουν το κράτος όχι σε παράλειψη αλλά σε πράξη. Είναι επίσης δικαιώματα υπόστασης έχουν αντικείμενο κοινωνικά αγαθά και εξασφαλίζουν ένα ελάχιστο περιεχόμενο αναφέρονται δηλαδή σε ένα κατώτατο όριο διαβίωσης. Με αυτά δεν διεκδικείται το maximum αλλά το minimum.
Γενικά τα ατομικά και κοινωνικά δικαιώματα εγγυώνται την ατομικότητα του ανθρώπου και σκοπός τους είναι να αποτρέψουν την απορρόφηση του σ’ένα ολοκληρωτικό κράτος. Με τον όρο «ατομίκα» δικαιώματα τονίζεται η αυθυπαρξία και η έμφυτη ατομικότητα του ατόμου ενώ ο όρος «δικαιώματα» τονίζει όχι μόνο το στοιχείο της ηθικής ή θρησκευτικής τους θεμελιώσεως αλλά και της νομικής. Βέβαια ο όρος ατομικά δεν πρέπει να παραπλανεί και να θεωρείται ότι δεν περιλαμβάνει συλλογικά δικαιώματα όπως η συνάθροιση ή ότι απορρίπτει το κοινωνικό στοιχείο των δικαιωμάτων αυτών. Τα ατομικά και κοινωνικά δικαιώματα δεν αποτελούν κατευθυντήριες προτάσεις του συντακτικού προς τον κοινό νομοθέτη αλλά είναι «υποκειμενικά δίκαια» δηλαδή πλήρη δικαιώματα του ατόμου, αγώγιμες και εξαναγκαστές έννομες αξιώσεις. Έτσι με αυτόν τον τρόπο ο ιδιώτης μετατρέπεται από αντικείμενο δικαίου σε σε υποκείμενο δικαίου, τον μεταβάλλουν δηλαδή από απλό υπήκοο σε πολίτη περιορίζοντας έτσι την κρατική εξουσία. Εκτός όμως ότι αναφέρονται στην έννομη κατάσταση των φορέων τους τα ατομικά δικαιώματα δυνιστούν και αντικειμενικούς κανόνες δικαίου, κανόνες δηλαδή που διέπουν όλη την έννομη τάξη.
Τα ελληνικά συνταγματικά κείμενα όλα, από το σχέδιο του Ρήγα Φεραίου , το προσωρινό Σύνταγμα της Επιδαύρου ως σήμερα, κατοχυρώνουν τα ατομικά και κοινωνικά δικαιώματα ενώ μάλιστα ο Έλληνας νομοθέτης έδειξε συνήθως φιλελεύθερο πνέυμα και προχώρησε σε κατοχύρωση των ατομικών δικαιωμάτων και πέρα από το ελάχιστο που απαιτεί το Σύνταγμα. Σε διεθνές επίπεδο κατά τη διάρκεια του μεσοπολέμου άρχισε η προσπάθεια για κατοχύρωση των δικαιώματων των εθνικών μειονοτήτων πρώτα και των ατομικών δικαιωμάτων αργότερα. Μετά το δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο τα ατομικά δικαιώματα κατοχυρώθηκαν στο διεθνές δίκαιο σε σειρά συμβάσεων στο πλαίσιο του Οργανισμού των Ηνωμένων Εθνών, καθώς και περιφερειακών οργανισμών, όπως του Συμβουλίου της Ευρώπης. Τα ατομικά δικαιώματα κατοχυρώνονται επίσης στο πλαίσιο της Ευρωπαικής Ένωσης από το ευρωπαϊκό κοινοτικό δίκαιο, άλλωστε ο σεβασμός των ατομικών δικαιωμάτων αποτελεί προϋπόθεση για την προσχώρηση ενός ευρωπαϊκού κράτους στην Ευρωπαική Ένωση.
2. Η έννοια της αναπηρίας
Ένα προκαταρκτικό ερώτημα είναι αν είναι αναγκαίος ένας ορισμός της αναπηρίας. Ο ορισμός εξυπηρετεί την τυποποιήση της προστασίας και είανι αναπόφευκτος για τον σχεδιασμό και τη λήψη μέτρων κοινωνικής προστασίας. Η επιλογή αυτή εγγράφεται σε μια λογική διαχείρισης των σύγχρονων κοινωνιών, όπου απομονώνονται τα προβλήματα, για να αντιμετωπισθούν καλύτερα. Ωστόσο ο ορισμός της αναπηρίας πάντα στιγματίζει. Το μόνο σίγουρο ορισμό που θα μπορούσε να δώσει κανείς, είναι ότι ανάπηρο είναι εκείνο το άτομο που αναγνωρίζεται από το δίκαιο ως τέτοιο. Ένα γενικό ορισμό προσφέρει η Διακήρυξη των Δικαιωμάτων των αναπήρων του Ο.Η.Ε στην απόφαση της 9ης Δεκεμβρίου του 1975. Σύμφωνα με την συγκεκριμένη διακήρυξη ανάπηρο είναι << κάθε πρόσωπο που είναι ανίκανο να επιβεβαιώσει από μόνο του, ολικά ή μερικά τις αναγκαιότητες για μια κανονική ατομική και κοινωνική ζωή, εξαιτίας μειωμένων σωματικών σωματικών ή πνευματικών δυνατοτήτων που έχει εκ γενετής ή όχι>>. Ο ορισμός αυτός είναι επιτυχής στο μέτρο που εστιάζει στις κοινωνικές συνέπειες της αναπηρίας. Αποφεύγεται δε με την συγκεκριμένη διατύπωσημια ανεπιθύμητη διεύρυνση που θα προκαλούσε η παραδοχή ως αναπηρίας της λεγόμενης κοινωνικής αναπηρίας καθώς η βλάβη της υγείας αποτελεί βασική προυπόθεση για τον προσδιορισμό της αναπηρίας. Σιγά σιγά οικοδομήθηκαν οι νέες βεβαιότητες, όπως η σύνθετη έννοια του φαινομένου. Έγινε κατανοητό ότι είναι μονοδιάστατο το να αποδώσουμε στο φαινόμενο της αναπηρίας αποκλειστικά μια ιατρική χροιά. Από την προσήλωση στην ιατρικοποίηση της αναπηρίας κατόρθωσε να απεγκλωβιστεί η Παγκόσμια Οργάνωση Υγείας. Ειδικότερα, η συγκεκριμένη οργάνωση προσπάθησε να ορθολογικοποιήσει την αναπηρία. Για την καλύτερη κατανόηση του φαινομένου της αναπηρίας υιοθέτησε το εξής αναλυτικό σχήμα που αποτελείται από τρεις όρους α) τη βλάβη (impairment), γενικό όρο που καλύπτει οποιαδήποτε παρέκκλιση από την φυσιολογική δομή και λειτουργία του σώματος ή του πνεύματος β) την ανικανότητα (disability), που υποδηλώνει την απώλεια ή την μείωση της λειτουργικής ικανότητας ή της ικανότητας άσκησης μιας δραστηριότητας λόγω κάποιας βλάβης. Η ανικανότητα εκφράζει την αδυναμία του ατόμου να πληρεί ορισμένες λειτουργίες απαραίτητες στην καθημερινή ζωή γ) τη μειονεξία ή το μειονέκτημα (handicap), νοητή ως ολική ή μερική αδυναμία εκπλήρωσης μιας λειτουργίας φυσιολογικής για ένα άτομο και απορρέει από μια βλάβη ή ανικανότητα. Το μειονέκτημα συνδεόμενο με τον κοινωνικό περίγυρο, αντανακλά τις συνέπειες της ανικανότητας για το άτομο, την οικογένεια ή την κοινωνία. Ο όρος << άτομα με ειδικές ανάγκες>> δηλώνει το σύνολο των ανθρώπων που αντιμετωπίζουν κάποια μορφή σωματικής ή διανοητικής αναπηρίας. Ο όρος καλύπτει ένα ευρύ φάσμα ατόμων που αντιμετωπίζουν πρόβλημα αναπηρίας όπως είναι οι ακρωτηριασμοί, οι κινητικές δυσκολίες, τα κλρονομικά σύνδρομα, οι γενετικές ανωμαλίες, οι διανοητικές στερήσεις, οι σωματικές δυσμορφίες και ένα πλήθος άλλων επίκτητων και εγγενών παθήσεων.
3. Αναπηρία κι αριθμοί
Στην Ελλάδα κατά την τελευταία Έκθεση της Εθνικής Στατιστικής Υπηρεσίας (στοιχεία από την απογραφή του 1991) υπολογίζεται ότι τα άτομα που έπασχαν τότε από χρόνια νόσημα ή μόνιμη αναπηρία ήταν 274.223. Σε αυτά συμπεριλαμβάνονται τα άτομα που έπασχαν από καρδιοπάθεια (69.876), καρκίνο (6.072), νεφροπάθεια (6.399), ρευματοπάθεια (6.393), αρτηριοσκλήρυνση (5.061) και εγκεφαλοπάθεια (20.062). Εάν περιορίσουμε τους υπολογισμούς μας στα άτομα με κινητική αναπηρία, πάθηση των αισθητηρίων οργάνων (κώφωση, τύφλωση κ.λπ.), πνευματική αναπηρία, έλλειψη μέλους, τότε το σύνολο των ατόμων με αυτές τις ιδιαιτερότητες είναι 79.846 (μια τελευταία κατηγορία, εκείνη για τα άτομα με άλλες, πλην των παραπάνω, αναπηρίες, ανέρχεται στον αριθμό των 92.618). Σε ευρωπαϊκό επίπεδο, κατά τη Στατιστική Υπηρεσία των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων, στην Ελλάδα τα άτομα με σοβαρή ή μέτρια αναπηρία ανέρχονταν το 1995 στο 9,3% του πληθυσμού . Ο αντίστοιχος μέσος όρος για την Ευρωπαϊκή Ένωση ήταν 12%, ενώ από σοβαρή αναπηρία στην Ευρώπη πάσχει περίπου το 4% των πολιτών .
Αυτοί οι αριθμοί απεικονίζουν πολίτες, οι οποίοι παρουσιάζουν πολύ διαφορετικά μεταξύ τους χαρακτηριστικά. Ενώ συνήθως ως παράδειγμα άτομο με ειδικές ανάγκες δίδεται ένα άτομο σε αναπηρικό καροτσάκι , ή ένα τυφλό άτομο, ο κατάλογος των διαφορετικών προβλημάτων υγείας των ατόμων με ειδικές ανάγκες είναι μεγάλος. Παράλληλα, η ηλικία, η μόρφωση, αλλά και η οικονομική δυνατότητα του ατόμου με ειδικές ανάγκες, σε συνδυασμό με τη χώρα στην οποία ζει αποτελούν παράγοντες που διαφοροποιούν ιδιαίτερα την πρόσβασή του στις υπηρεσίες υγείας, πληροφόρησης κ.λπ.
4. Δικαιώματα των ατόμων με αναπηρία σε βασικούς κλάδους της ανθρώπινης δραστηριότητας
Α) Δικαίωμα στην ισότητα και την ίση μεταχείριση
Η σωστή προσέγγιση του ευάισθητου ζητήματος της αναπηρίας αποτελεί ζήτημα δημοκρατίας. Σχετίζεται με το δικαίωμα της συμμετοχής στην κοινωνία, στη βάση ότι όλοι οι άνθρωποι είναι ίσοι και έχουν ίσα δικαιώματα. Η έννοια της ισότητας αυτής όμως δεν σημαίνει ότι όλοι είμαστε ίδιοι ή ότι όλοι μπορούμε να αντιμετωπιζόμαστε με τον ίδιο τρόπο. Στόχος πρέπει να είναι όχι η τυπική αλλά η πραγματική ισότητα η οποία σημαίνει ίσες ευκαιρίες για πλήρη συμμετοχή στηζωή και μπορεί να επιτευχθεί με την προώθση της πολιτικής της ίσης μεταχείρισης.
Σύμφωνα με το άρθρο 1 κα 2 της Οικουμενικής Διακήρυξης των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου, όλοι οι άνθρωποι γεννιούνται ελεύθεροι και ίσοι στην αξιοπρέπεια και τα δικαιώματα και όλοι μπορούν να τα επικαλούνται χωρίς καμμία απολύτως διάκριση. Στην επιταγή αυτή της συγκεκριμένης διακήρυξης εναρμονίζεται και το εθνικό μας δίκαιο με το άρθρο 2 του Συντάγματος παράγραφος 6 το οποίο έχει δημιουργήσει νέα δεδομένα στο Συνταγματικό Δίκαιο σχετικά με τα δικαιώματα των ατόμων με ειδικές ανάγκες και την ίση μεταχείριση τους σε όλους τους τομείς της ζωής τους. Έτσι λοιπόν και τα άτομα με ειδικές ανάγκες απολαμβάνουν την ίδια συνταγματική κατοχύρωση και δεν πρέπει να διαχωρίζονται. Η ιστορία όμως παρέχει αρκετά παραδείγματα όπου τα άτομα με αναπηρίες δεν χρήζουν του απαραίτητου σεβασμού και δεν καρπώνονται της ίσης μεταχείρισης και προστασίας που ορίζει το Σύνταγμα. Δεν είναι λίγες οι φορές που ο ανάπηρος συνάνθρωπος μας γνωρίζει συχνά την κοινωνική απαξίωση σε σχεδόν όλες τις εκφάνσεις της ζωής του. Τα άτομα με ειδικές ανάγκες συχνά θεωρούνται παιδιά ενός κατώτερου θεού και συναντούν εμπόδια και αντιξοότητες απόρροια των κοινωνικών προκαταλήψεων και της κοινωνικής αναλγησίας καθώς και της αντικειμενικής κατά γενική ομολογία αδυναμίας των ανθρώπων με τις συγκεκριμένες αναπηρίες. Η συμπεριφορά αυτή προς τα άτομα αυτά διόλου δεν εναρμονίζεται με την συνταγματική επιταγή. Γι αυτό και μόνο είναι επιβεβλημένη πια η ισότιμη ένταξη αυτών των ανθρώπων στο κοινωνικό γίγνεσθαι αλλά και επωφελείς αφού στην ουσία τα άτομα αυτά μπορούν να χαρακτηριστούν όχι ως άτομα με ειδικές ανάγκες αλλά ως άτομα με ειδικές ικανότητες. Η κοινωνία του σήμερα ποικίλει με παραδείγματα ατόμων με αναπηρία τα οποία δεν πτοήθηκαν από την κατάσταση τους και διέπρεψαν σε πολλούς τομείς της ζωής αποδεικνύοντας την υπέρτερη εκείνη δύναμη, τη δύναμη και θέληση για ζωή. Τα συγκεκριμένα πραδείγματα επιβεβαιώνουν την αναγκαιότητα και την αξία των παρεξηγημένων αυτών ατόμων για την κοινωνία μας και καταδεικνύουν τις πολλαπλές ωφέλειες που θα έχει για όλους η ενσωμάτωση τους στο κοινωνικό σύνολο.
Β) Δικαίωμα στην εκπαίδευση
Σύμφωνα και με την Οικουμενική Διακήρυξη των Δικαιωμάτων του ανθρώπου, όλοι οι άνθρωποι έχουν δικαίψμα στην εκπαίδευση την οποία πρέπει να παρέχει το κράτοε δωρεάν. Όπως προβλέπεται δε αναλόγως κινήθηκε και το Ελληνικό Σύνταγμα με το άρθρο 16 παράγραφος το οποίο ορίζει ότι όλοι οι Έλληνες έχουν δικαίωμα στην δωρεάν παιδεία, σε όλες τις βαθμίδες. Το κράτος δε σύμφωνα με το Σύνταγμα μας οφείλει να ενισχύει αυτούς που έχουν ανάγκη από βοήθεια ή ειδική προστασία ανάλογα με τις ικανότητές τους. Όπως προκύπτει λοιπόν και τα άτομα με αναπηρία απολαμβάνουν το στοιχειώδες για τον άνθρωπο του σήμερα αυτό δικαίωμα. Παρά όμως την ρητή αυτή συνταγματική επιταγή τα άτομα με αναπηρίες και γενικά τα άτομα με ειδικές ανάγκες πολλές φορές στερούνται της δυνατότητας συμμετοχής στην πνευματική καλλιέργεια με αποτέλεσμα δε και την μετέπειτα αδυναμία τους στην έυρεση εργασίας. Τα εκπαιδευτήρια της χώρας δεν διαθέτουν τις απαραίτητες υποδομές με αποτέλεσμα οι έχοντες αναπηρία να αντιμετωπίζουν ένα πραγματικό γολγοθά στην διακαή τους επιθυμία για μόρφωση και πνευματική καλλιέργεια. Χαρακτηριστική δε η περίπτωση των ατόμων με προβλήμματα στην όραση.
Για την (πλήρη) τύφλωση, ήδη από το 1825 ο Γάλλος Louis Braille εφηύρε το σύστημα ανάγλυφης γραφής που φέρει το όνομά του (Braille), μια μέθοδος ανάγνωσης μέσω της αίσθησης της αφής. Η μέθοδος αυτή χρησιμοποιεί έξι σημεία, τα οποία σε διάφορους συνδυασμούς αποδίδουν τα γράμματα του αλφαβήτου και τους αριθμούς . Ειδικά στην Αγγλία, ο αριθμός των ατόμων με προβλήματα όρασης που χρησιμοποιούν το σύστημα Braille για να διαβάσουν ανέρχεται στο 3% ενώ η συλλογή της Εθνικής Βιβλιοθήκης για τους Τυφλούς αγγίζει τους 13.000 τίτλους βιβλίων, η θεματική των οποίων δεν περιορίζεται στη λογοτεχνία. Στις ΗΠΑ, πολλές δημόσιες βιβλιοθήκες ή υπηρεσίες πληροφόρησης διαθέτουν ένα ξεχωριστό τμήμα για τους τυφλούς και τα άτομα με μειωμένη όραση. Στην Ελλάδα αναφέρεται ότι γενικά, δεν υπάρχουν τμήματα στις βιβλιοθήκες με τη γραφή Braille . Μια εξαίρεση είναι η βιβλιοθήκη του Πανεπιστημίου Μακεδονίας , ενώ και το Κέντρο Εκπαίδευσης και Αποκατάστασης Τυφλών διαθέτει βιβλιοθήκη . Πάντως, ειδική υποδομή για άτομα με αναπηρία (όχι μόνο για τυφλούς) διαθέτει η Βιβλιοθήκη Πληροφορικής του Εθνικού Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών , η Βιβλιοθήκη του Παντείου Πανεπιστημίου και η Βιβλιοθήκη του Πανεπιστημίου της Κρήτης . Η Βιβλιοθήκη του Πανεπιστημίου των Ιωαννίνων διαθέτει Συλλογή Braille , ενώ αναφέρεται επίσης ότι η βιβλιοθήκη του ΤΕΙ Σερρών έχει δημιουργήσει ένα αξιόλογο εργαστήριο για τα άτομα με αναπηρία (ειδικά για προβλήματα όρασης, ακοής και κίνησης). Η Δημόσια Βιβλιοθήκη Σπάρτης παρουσιάζει, τέλος, αξιόλογο σχετικό έργο. Γενικά δηλαδή η συγκεκριμένη γραφή έχει ακόμα πολύ δρόμο ακόμα για να φτάσει τα επιθυμητά επίπεδα και στην χώρα μας με τα περισσότερα βιβλία να μην προσβάσιμα για τα άτομα με το συγκεκριμένο πρόβλημα. Εκτός από τους έχοντες τύφλωση, και τα άτομα με προβλήμματα ακοής αντιμετωπίζουν αρκετά εμπόδια στην προσπάθεια τους να συμμετάσχουν στον τομέα της παιδείας. Η εκπαίδευση τους πρέπει να γίνεται από συγκεκριμένους εξειδικευμένους διδασκάλους οι οποίοι στην Ελλάδα είναι πολύ λίγοι αν όχι ελάχιστοι.
Γίνεται λοιπόν δεκτό ότι τα κράτη πρέπει να συντονίσουν τις προσπάθειες τους στην επιτακτική αυτή ανάγκη να αποτελεί και η πρόσβαση στην εκπαίδευση των ατόμων με αναπηρία, αναπόσπαστο μέρος του εκπαιδευτικού συστήματος.
Γ) Δικαίωμα στην εργασία και στην απασχόληση
Ανάλογη πρέπει να είναι η κρατική κινητοποίηση και στον τομεά της εργασίας και της απασχόλησης μιας και όλα τα άτομα έχουνε δικαίωμα στην εργασία και στην απασχόληση όπως ορίζει και το 23ο άρθρο της Οικουμενικής Δικήρυξης των Δικαιωμάτων του ανθρώπου. Αναλόγως επιτάσσει και το Ελληνικό Σύνταγμα με το άρθρο 22. Παρόλα αυτά για άλλη μια φορά τα άτομα με αναπηρία γίνονται αντικείμενο έντονων διακρίσεων και προκλητικού ρατσισμού. Πολλές είναι οι φορές όπου οι εργοδότες αρνούνται να προσλάβουν άτομα με αναπηρία και γενικά με ειδικές ανάγκες όντας πεπεισμένοι ότι δεν είναι μόνο ανάπηροι σωματικά αλλά κι ότι στερούνται και στην επιστημονική κατάρτιση σε σχέση με τους μη έχοντες αναπηρία υποψηφίους για εργασία. Το πρόβλημα δε της προσπελασιμότητας έχει και πάλι έντονες επιπτώσεις. Και πως να μην έχει άλλωστε όταν οι κοινόχρστοι χώροι είναι όλοι απροσπέλαστοι, όταν τα μέσα μαζικής μεταφοράς τώρα μόλις κάνουνε τα πρώτα τους βήματα για την διευκόλυνση της μετακίνησης της ευαίσθητης αυτής ομάδας και όταν όλη η αναπηρική κοινότητα αντιμετωπίζεται με εχθρικότητα, πως να μην είναι μη απασχολήσιμοι αυτοί οι άνθρωποι όταν αντιμετωπίζουν τόσα εμποδία μέσα σε μια καθημερινή μέρα σε σχέση με τα υπόλοιπα απασχολήσιμα μέλη της κοινωνίας.
Δ) Δικαίωμα στην ιατρική περίθαλψη
Η ιατρική περίθαλψη αποτελεί μία από τις πιο στοιχειώδης υποχρεώσεις κάθε κράτους που θέλει να ονομάζεται κοινωνικό κράτος. Σύμφωνα παλι με το άρθρο 25 της Οικουενικ΄΄η Δακήρυξης των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου καθένας έχει δικαίωμα σε ένα βιοτικό επίπεδο ικανό να εξασφαλίσει στον ίδιο και στην οικογένειά του υγεία κα ευημερία και ειδικότερα τροφή, ρουχισμό, κατοικία, ιατρική περίθαλψη και τις απαραίτητες κοινωνικές υπηρεσίες. Αλλά και το ελληνικό Σύναγμα εναρμονίστηκε με αυτήν την διεθνή επιταγή ορίζοντας την συντγματική υποχρέωση του κράτους να μεριμνά για την υγεία των πολιτών και μάλιστα να παίρνει ειδικά μέτρα για την προστασία της νεότητας, του γήρατος, της αναπηρίας, και για την περίθαλψη των απόρων. Για άλλη μια φορά όμως τα ατομα με αναπηρίες συναντούν μόνο προβλήμματα. Οι υποδομές της χώρας για την πρόνοια και περίθαλψη των ατόμων αυτών είναι ελάχιστη αν όχι ανύπαρκτη. Το ιατρικό προσωπικό δεν είναι επαρκώς καταρτισμένο και εξοπλισμένο ώστε να παρέχει ιατρική φροντίδα στα άτομα με ειδικές ανάγκες και ούτε έχει πρόσβαση στις σχετικές μεθόδους και τεχνολογικές πρακτικές. Μόνο ορισμένα ιδιωτικά νοσοκομεία έχουνε φτάσει σε ένα ικανοποιητικό επίπεδο παροχής ιατρικής περίθαλψης της εν λόγω κοινωνικής ομάδας, αλλά όπως είναι αυτονόητο δεν παρέχουν τις υπηρεσίες τους δωρεάν αλλα του εναντίον απαιτούν αστρονομικά ποσά από τους ασθενείς τους. Τα κέντρα αποκατάστασης ατόμων με αναπηρία και εν γένει ειδκές ανάγκες είναι ελάχιστα και συγκεντρώνονται κυρίως στις μεγάλες πόλεις και στα αστικά κέντρα με αποτέλεσμα στην επαρχεία τα άτομα αυτά να μένουν στην κυριολεξία αβοήθητοι με μόνο στήριγμα την αρωγη των συγγενικών του προσωπων που κι αυτή πολλές φορές δεν είναι δεδομένη.
Είναι επιτακτική λοιπόν η ανάγκη για ιατρική φροντίδα και περίθαλψη στην ΄χωρα μας η οποία και στον τομέα αυτό κατέχει για άλλη μια φορά την θέση του ουραγού ανάμεσα στα συνεχώς αναπτυσσόμενα κράτη της Ευρωπαικής Ένωσης.
Ε) Δικαίωμα στην κοινωνική ασφάλιση
Άμεσα συσχετιζόμενο με την εργασία και την απασχόληση είναι και το δικαίωμα στην κοινωνική ασφάλιση. Το άρθρο 22 της Οικουμενικής Διακήρυξης των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου ορίζει ότι κάθε άτομο ως μέλος του κοινωνικού συνόλου, έχει δικαίωμα στην κοινωνική ασφάλιση και το κάθε κράτος πρέπει να μεριμνά για την ικανοποίηση των οικονομικών, κοινωνικών και πολιτικών δικαιωμάτων του ατόμου που είναι απαραίτητα για την αξιοπρέπεια και την ελεύθερη ανάπτυξη της προσωπικότητας του. Άλλωστε για το δικαίωμα των ατόμων με αναπηρία στην κοινωνική ασφάλιση κάνει ιδιαίτερη μνεία το άρθρο 25 παράγραφος 1 της ίδιας διακήρυξης. Καθώς λοιπόν η συγκεκριμένη κοινωνική ομάδα αντιμετωπίζει τόσες δυσκολίες όπως ειπώθηκε και ανωτέρω, καθώς τα άτομα αυτά είναι τόσο ευάλωτα σε σχέση με τους υπόλοιπους κοινωνούς μην μπορώντας να ανταπεξέλθουν πάντοτε με επιτυχία στις απαιτήσεις του σήμερα, το κράτος πρέπει να προνοεί ιδιαίτερα για την κοινωνική ασφάλιση των ατόμων αυτών. Το κράτος οφείλει να διασφαλίζει περισσότερο απο τον καθένα ένα επαρκές εισόδημα αν εξαιτίας της αναπηρίας τους έχασαν προσωρινά ή υπέστησαν μείωση του εισοδήματος τους ή στερούνται ευκαιριών απασχόλησης. Στην όλη κοινωνική μέριμνα θα πρέπει να εντάσσονται και όλα αυτα τα έξοδα που προκύπτουν λόφω ακριβώς της αναπηρίας. Σε καμμία περίπτωση δεν πρέπει να μην περιλαμβανονται τα ανωτέρω μέτρα στην κοινωνική πολιτκή ενός κράτους και στο σύστημα κοινωνική του ασφάλισης μιας και όπψς τονίστηκε τα άτομα με αναπηρία έχουνε ακόμα περισσότερο ανάγκη για κοινωνική ασφαλιση και γενικότερα οικονομική διασφάλιση.
5. Οργανισμός Ηνωμένων Εθνών και άτομα με ειδικές ανάγκες
Η νομοθεσία σχετικά µε την αναπηρία, σε διεθνές επίπεδο, έχει σημαντικά επηρεαστεί από διακηρύξεις και διεθνείς συμβάσεις, οι οποίες επιχειρούν να θέσουν ρυθμιστικούς κανόνες που να βελτιώνουν και να προστατεύουν τη ζωή των ΑµεΑ µε τον καλύτερο δυνατό τρόπο.
Από ουσιαστική άποψη, η κοινωνική προστασία των ΑμεΑ πρέπει να ενταχθεί στο διεθνές πλαίσιο κατοχύρωσης των κοινωνικών δικαιωμάτων, το οποίο εγκαινιάσθηκε με την Οικουμενική Διακήρυξη του ΟΗΕ για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου, και συμπληρώθηκε με την Ευρωπαϊκή Σύμβαση για την Προστασία των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων και των Θεμελιωδών Ελευθεριών, καθώς επίσης και µε το Διεθνές Σύμφωνο για τα Οικονομικά, Κοινωνικά και Μορφωτικά Δικαιώματα (ΟΗΕ, 1966).
Στο πλαίσιο δε της περαιτέρω ανάπτυξης και εμπέδωσης της φιλοσοφίας του κοινωνικού κράτους και της προστασίας των κοινωνικών δικαιωμάτων, η Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ εξήγγειλε το 1975 τη Διακήρυξη των Δικαιωμάτων των ΑμεΑ, που αποτελεί συνέπεια της εγγύησης των κρατών-μελών του ΟΗΕ να δραστηριοποιηθούν για να προάγουν το επίπεδο ζωής των ΑμεΑ. Στη Διακήρυξη αυτή προκηρύσσονται τα ακόλουθα:
«1. Ο όρος “ανάπηρο άτομο” σημαίνει κάθε άτομο ανίκανο να επιβεβαιώσει από μόνο του, ολικά ή μερικά, τις αναγκαιότητες για μια κανονική ατομική και κοινωνική ζωή, εξαιτίας μειωμένων σωματικών ή πνευματικών δυνατοτήτων που έχει εκ γενετής ή όχι.
2. Τα ανάπηρα άτομα θα απολαμβάνουν όλα τα δικαιώματα που προβάλλονται σ΄ αυτή τη Διακήρυξη. Αυτά τα δικαιώματα θα αποδοθούν σ΄ όλα τα ανάπηρα άτομα, χωρίς οποιαδήποτε εξαίρεση και χωρίς θρησκείας, πολιτικών ή άλλων γνωμών, εθνικής ή κοινωνικής καταγωγής, οικονο-μικής κατάστασης, γέννησης ή όποιας άλλης κατάστασης που αφορά στο ίδιο το ανάπηρο άτομο ή την οικογένειά του.
3. Τα ανάπηρα άτομα έχουν το κληρονομικό δικαίωμα σεβασμού της ανθρώπινης αξιοπρέπειάς τους. Τα ανάπηρα άτομα, οποιαδήποτε κι αν είναι η προέλευση, η φύση και η σοβαρότητα των μειονεκτημάτων και ανικανοτήτων τους, έχουν τα ίδια θεμελιώδη δικαιώματα με τους συμπολίτες της ίδιας ηλικίας, που συνεπάγεται πρώτα και κύρια το δικαίωμα να απολαμβάνει μια καθώς πρέπει ζωή, όσο το δυνατό κανονική και πλήρη.
4. Τα ανάπηρα άτομα έχουν τα ίδια πολιτικά δικαιώματα όπως οι άλλοι άνθρωποι. Η παράγραφος 7 της Διακήρυξης των δικαιωμάτων των πνευματικά καθυστερημένων ατόμων που αφορά σε κάθε πιθανό περιορισμό ή καταστολή των δικαιωμάτων των ατόμων αυτών, εφαρμόζεται και για τα πνευματικά ανάπηρα άτομα.
5. Τα ανάπηρα άτομα δικαιούνται να απολαμβάνουν τα μέτρα που σχεδιάστηκαν για να τα καταστήσουν ικανά να γίνουν όσο το δυνατόν αυτοδύναμα.
6. Τα ανάπηρα άτομα έχουν το δικαίωμα για ιατρική, ψυχολογική και λειτουργική μεταχείριση, συμπεριλαμβανομένων προσθετικών και υποβοηθητικών συσκευών, για ιατρική και κοινωνική αποκατάσταση, για εκπαίδευση, για επαγγελματική κατάρτιση και αποκατάσταση για βοήθεια, για συμβουλευτική, για υπηρεσίες τοποθέτησης σε εργασία και για άλλες υπηρεσίες που θα τα καταστήσουν ικανά να αναπτύξουν τις ικανότητες και δεξιότητές τους στο ανώτατο όριο και θα επισπεύσουν τη διαδικασία της κοινωνικής ενσωμάτωσης ή επανενσωμάτωσής τους.
7. Τα ανάπηρα άτομα έχουν το δικαίωμα για οικονομική και κοινωνική ασφάλιση και για ένα καθώς πρέπει επίπεδο ζωής. Έχουν το δικαίωμα, σύμφωνα με τις ικανότητές τους, να εξασφαλίσουν και να διατηρήσουν την εργασία ή να ενασχοληθούν με ένα επάγγελμα που να ανταμείβεται, χρήσιμο και παραγωγικό, και να συμμετέχουν σε εμπορικές ενώσεις.
8. Τα ανάπηρα άτομα έχουν το δικαίωμα οι ειδικές ανάγκες τους να λαμβάνονται υπόψη σ΄ όλα τα επίπεδα του οικονομικού και κοινωνικού προγραμματισμού.
9. Τα ανάπηρα άτομα έχουν το δικαίωμα να ζουν με τις οικογένειές τους ή τους θετούς γονείς και να λαμβάνουν μέρος σ΄ όλες τις κοινωνικές, δημιουργικές ή ψυχαγωγικές δραστηριότητες. Κανένα ανάπηρο άτομο δε θα υπόκειται, όσο αφορά στην κατοικία του, σε διαφορετική μεταχείριση άλλη από εκείνη που απαιτείται από την κατάστασή του ή από τη βελτίωση αυτής. Εάν η παραμονή ενός αναπήρου ατόμου σε ένα ειδικό ίδρυμα είναι απαραίτητη, το περιβάλλον και οι συνθήκες ζωής σ΄ αυτό θα είναι όσο το δυνατό πλησιέστερες με εκείνες της κανονικής ζωής ενός συνομηλίκου του.
10. Τα ανάπηρα άτομα θα προστατεύονται από κάθε εκμετάλλευση, κάθε κανονισμό και κάθε μεταχείριση διακριτικής, υβριστικής ή υποβαθμισμένης φύσης.
11. Τα ανάπηρα άτομα θα μπορούν να δεχτούν νόμιμη βοήθεια, όταν τέτοια βοήθεια αποδειχθεί απαραίτητη για την προστασία των ατόμων τους και της περιουσίας τους. Εάν
δικαστικές διαδικασίες έχουν θεσπισθεί εναντίον τους, η νομική διαδικασία που ακολουθείται θα λάβει πλήρως υπόψη τη σωματική και την πνευματική κατάστασή τους.
12. Για κάθε θέμα που αφορά στα δικαιώματα των αναπήρων ατόμων είναι χρήσιμο να ζητείται η συμβουλή των οργανισμών των αναπήρων ατόμων.
13. Τα ανάπηρα άτομα, οι οικογένειές τους και οι κοινότητες θα πληροφορηθούν πλήρως με όλα τα κατάλληλα μέσα για τα δικαιώματα που περιέχονται σε αυτή τη Διακήρυξη.»
Στις νομοθετικές ρυθμίσεις υπέρ των ατόμων με αναπηρία σε διεθνές επίπεδο συγκαταλέγεται και η Διακήρυξη SUNDBERG του 1981, με βασικές αρχές τη συμμετοχή, ένταξη και ανάπτυξη της προσωπικότητας των ΑμεΑ, την αποκέντρωση και τον διεπαγγελματικό συντονισμό.
Η Διεθνής αυτή Διάσκεψη, έχοντας υπόψη την Παγκόσμια Διακήρυξη του ΟΗΕ για τα Αν-θρώπινα Δικαιώματα (ΟΗΕ 1948), όπως και άλλες σχετικές αποφάσεις των Ηνωμένων Εθνών και συγκεκριμένα τη Σύμβαση για την Κατάργηση κάθε μορφής Διακρίσεων σε βάρος των Γυναικών (ΟΗΕ 1979), τη Σύμβαση για τα Δικαιώματα του Παιδιού (ΟΗΕ 1989), τη Διακήρυξη των Δικαι-ωμάτων των Αναπήρων Ατόμων (ΟΗΕ 1975) και τη Διακήρυξη των Δικαιωμάτων των Πνευματι-κά Καθυστερημένων Ατόμων (ΟΗΕ 1971), υπογραμμίζει ότι:
«…θα πρέπει να εξασφαλιστούν στο μεγαλύτερο δυνατό βαθμό η επαναπροσαρμογή και η ένταξη των αναπήρων ατόμων. Θα πρέπει ΟΛΑ τα ανάπηρα άτομα να επωφελούνται των υπηρε-σιών επανεκπαίδευσης και άλλων μορφών υποστήριξης και συμπαράστασης που είναι αναγκαίες για τη μείωση των αποτελεσμάτων της αναπηρίας, έτσι που η ένταξή τους στην κοινωνία να είναι όσο το δυνατό πιο ολοκληρωμένη και ο ρόλος τους εποικοδομητικός.»
Στις 19 Δεκεβρίου του 2006 η ολομέλεια της Γενικής Συνέλευσης των Ηνωμένων Εθνών, υιοθέτησε με consensus τη σύμβαση για τα δικαιώματα των ανθρώπων με αναπηρίες και ένα προαιρετικό πρωτόκολλο. Η σύμβαση και το πρωτόκολλο θα ανοίξουν γι υπογραφή από τις 30 Μαρτίου 2007 ενώ η σύμβαση θα τεθεί σε ισχύ μετά την υπογραφή της από τουλάχιστον 20 κράτη. Το πρωτόκολλο θα μπορεί να τεθεί σε ισχύ μετά την επικύρωση από τουλάχιστον 10 κρατη υπό την προυπόθεση βέβαια ότι η Σύμβαση τέθηκε σε ισχύ. Η Σύμβαση η οποία είναι αρκετά εκτενής (50 άρθρα) προβλέπει συγκεκριμένα και δράσεις των συμβαλλομένων κρατών τα οποία και καλεί να προβούν στην ενσωμάτωση των πολιτικών για τα άτομα με αναπηρίες σε όλες τις στρατηγικές για βιώσιμη ανάπτυκη. Σκοπός της Σύμβασης όπως περιγράφεται στο άρθρο ένα είναι η παραγωγή, προστασία και εξασφάλιση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και της αξιοπρέπειας όλων των ατόμων με αναπηρίες και και η συμμετοχη τους σε όλες τις κοινωνικές εκφάνσεις. Η Σύμβαση αναγνωρίζει επίσης τον διαρκώς εξελισσόμενο χαρακτήρα της έννοιας της αναπηρίας. Μεταξύ των υποχρεώσεων των κρατών περιλαμβάνεται η ευαισθητοποίηση και ενημέρωση του ευρύτερου κοινού, εξασφάλιση ίσων ευκαιριών στην απασχόληση, η δημιουργία συγκεκριμένων τμημάτων στις κυβερνήσεις που θα φέρουν την ευθύνη για την εφαρμογή της σύμβασης και η καθιέρωση μηχανισμού για τον διατομεακό συντονισμό των δραστηριοτήτων των εν λόγω τμημάτων. Σημαντικό σημείο αποτελεί και η υποχρέωση τγς θεσμοθέτησης του ρόλου της κοινωνίας των πολιτών. Μεταξύ των διατάξεων της Σύμβασης, προβλέπεται η δημιουργία επιτροπής για τα δικαιώματα των ατόμων με αναπηρίες. Η Επιτροπή θα αποτελείται αρχικά από 12 εμπειρογνώμονες και θα δέχεται εκθέσεις των συμβαλλόμενων κρατών σχετικά με τα μέτρα που έλαβαν για την εφαργμογή της Σύμβασης. Τα κράτη υποχρεούνται σε περιοδική υποβολή δημοσίων εκθέσεων κάθε δύο χρόνια. Στη συνέχεια η Επιτροπή θα έχει τη δυνατότητα να προβεί σε προτάσεις και συστα΄σεις βασιζόμενη στις υποβληθείσες εκθέσεις. Η διαδικασία προβλέπει ότι το συγκεκριμένο κράτος θα έχει έξι μήνες προθεσμία για να σχολιάσει τις κατηγορίες καθώς και να ενημερώσει για τυχόν διορθωτικά μέτρα που έλαβε. Η επιτροπή έχει τη δυνατότητα σε οποιοδήποτε στάδιο της διαδικασίας και πριν ακόμη αποφανθεί επί της ουσίας για την καταγγελθείσα παραβίαση, να ζητήσει από το κράτος να υιοθετήσει συγκεκριμένα προσωρινά μέτρα ώστε να αποφευχθεί η πρόκληση μόνιμης ζημίας στους πολίτες. Η Επιτροπή έχει επίσης την δυνατότητα να συστήσει διερευνητική ομάδα η οποία μπορεί να προβεί και σε επιτόπιους ελέγχους. Τέλος η Επιτροπή είναι υπεύθυνη για την παρακολούθηση της εξέλιξης του συγκεκριμένου προβλήματος και μπορεί να ζητήσει από το κρα΄τος να συμπεριλάβει τα μέτρα που έλαβε στη διετή του έκθεση, όπως προβλέπεται από τη Σύμβαση.
6. Ευρωπαϊκή Ένωση και δικαιώματα των ανθρώπων με αναπηρίες
Στην Ευρωπαϊκή Ενωση των 25 κρατών-μελών, 50 εκατομμύρια Ευρωπαϊοι πολίτες είναι άτομα με αναπηρία. Υπάρχουν ωστόσο διάφορες κατηγορίες και τύποι αναπηριών σχηματίζονταςέτσι ένα εντελώς ετερογενές φάσμα ατόμων με προβλήματα κίνησης, όρασης, ακοής, νοητικές-γνωστικές και ψυχικές διαταραχές. Τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν τα άτομα με αναπηρία στην κοινωνία ποικίλουν όχι μόνο ανάλογα με τη φύση της αναπηρίας τους, αλλά και σε σχέση με την ηλικία και το φύλο τους, την περιοχή όπου κατοικούν και άλλους παράγοντες. Σε Ευρωπαϊκό επίπεδο είναι πολύ δύσκολη η συλλογή συγκρίσιμων στοιχείων για τα άτομα με αναπηρία γιατί οι ορισμοί και τα κριτήρια για τον καθορισμό της αναπηρίας καθορίζονται από εθνικές νομοθεσίες και διοικητικές πρακτικές και διαφέρουν σε όλα τα κράτη μέλη ανάλογα με τις αντιλήψεις και τις προσεγγίσεις για την αναπηρία. Τα στοιχεία που έχουν προκύψει από την έρευνα Πάνελ Νοικοκυριών της Ευρωπαϊκής Κοινότητας (ECHP), με βάση τη δήλωση αναπηρίας που κάνουν οι ίδιοι οι ερωτώμενοι, δείχνουν ότι το 14.5% του πληθυσμού της ΕΕ σε ηλικία εργασίας (δηλ. ηλικίας μεταξύ 16 και 64 ετών) δηλώνουν κάποια μορφή αναπηρίας. Αυτό σημαίνει ότι σχεδόν 15% των γυναικών (ηλικίας 16-64 ετών) και 14% των ανδρών (ηλικίας 16-64 ετών) δηλώνουν μία μέτριου ή σοβαρού βαθμού αναπηρία. Στα 10 νέα κράτη μέλη, αναφέρεται ότι 25% του πληθυσμού υφίσταται κάποια μορφή αναπηρίας. Αυτοί οι αριθμοί αποδεικνύουν σαφώς ότι τα άτομα με αναπηρία δεν είναι μειονότητα και το θέμα της ένταξης των ατόμων με αναπηρία πρέπει να θεωρηθεί ένα θέμα που αφορά το σύνολο της κοινωνίας και απαιτεί την συμβολή όλων μας. Υπάρχει συσχέτιση μεταξύ ηλικίας και αναπηρίας. Σήμερα το 63% των ατόμων με αναπηρία είναι ηλικίας άνω των 45 ετών και το ποσοστό της αναπηρίας είναι πιθανόν να αυξηθεί, εφόσον πολλοί άνθρωποι αναπτύσσουν αναπηρίες σε μεγαλύτερη ηλικία. Είναι προφανώς σαφές ότι ο αριθμός των ατόμων με αναπηρία στην Ευρωπαϊκή Ένωση θα αυξάνεται, ως συνέπεια της γήρανσης του πληθυσμού. Μόνο το 42% των ατόμων με αναπηρία έχουν απασχόληση σε σύγκριση σχεδόν με το 65% των ατόμων χωρίς αναπηρία και 52% των ατόμων με αναπηρία είναι οικονομικά ανενεργοί, σε σύγκριση με μόνον το 28% των ατόμων χωρίς αναπηρία. Οι αριθμοί αυτοί δείχνουν ότι η αναπηρία παραμένει σημαντικό εμπόδιο για την πρόσβαση στην εργασία
Το άρθρο 26 του Χάρτη Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης αναγνωρίζει "το δικαίωμα των ατόμων με ειδικές ανάγκες να επωφελούνται μέτρων που θα τους εξασφαλίζουν την αυτονομία". Τα άτομα με αναπηρία και χρόνια προβλήματα υγείας αντιπροσωπεύουν σήμερα πάνω από το 15% του πληθυσμού της ΕΕ. Η Ευρωπαϊκή Ένωση αναγνωρίζει την ανάγκη να δοθεί ιδιαίτερη προσοχή σε πολλά ζητήματα που αφορούν τα άτομα με αναπηρία. Βασικός στόχος θα πρέπει να είναι τα άτομα αυτά να μπορούν να ανταποκρίνονται στον ρόλο τους ως πολιτών και, σε προσωπικό επίπεδο, να έχουν τις ίδιες επιλογές και τη δυνατότητα να ρυθμίζουν τη ζωή τους όπως τα υγιή άτομα. Η διασφάλιση της εύκολης πρόσβασης και της κοινωνικής ένταξης πρέπει να αποτελούν τον γνώμονα των σχετικών δράσεων. Η βελτίωση της πρόσβασης στη μακροχρόνια περίθαλψη και στις υπηρεσίες στήριξης συγκαταλέγεται μεταξύ των άμεσων προτεραιοτήτων. Άλλοι παράγοντες που θα πρέπει επίσης να εξεταστούν είναι η μείωση της επιβάρυνσης που συνεπάγονται οι ασθένειες, η άμβλυνση των οικονομικών και κοινωνικών συνεπειών τους και ο περιορισμός των ανισοτήτων στον τομέα της υγείας. Η μείωση του κοινωνικού αποκλεισμού, η εξάλειψη των διαφόρων εμποδίων, η διευκόλυνση της κινητικότητας και η αξιοποίηση της τεχνολογίας των πληροφοριών αποτελούν τους βασικούς στόχους στο συγκεκριμένο τομέα.
Εξίσου σημαντικές είναι και οι παρεμβάσεις που έχουν γίνει στο επίπεδο Συμβουλίου της Ευρώπης. Πιο συγκεκριμένα, η Ευρωπαϊκή Σύμβαση για την Κοινωνική και Ιατρική Αντίληψη είναι ο πρώτος μηχανισμός που υιοθετήθηκε από διεθνή ορ-γανισμό και αναφέρεται αποκλειστικά στα συστήματα κοινωνικής και ιατρικής βοήθειας, εισάγοντας τη θεμελιώδη αρχή της ίσης μεταχείρισης μεταξύ των ημεδαπών και αλλοδαπών πολιτών των συμβαλλομένων κρατών στο πεδίο της κοινωνικής πρόνοιας.
Επιπλέον, ο Ευρωπαϊκός Κοινωνικός Χάρτης του 1961 αποτελεί τον πιο ολοκληρωμένο μηχανισμό του Συμβουλίου της Ευρώπης στον τομέα της προστασίας των κοινωνικών δικαιωμά-των, διευρύνοντας έτσι το πεδίο παρέμβασης του Οργανισμού, που μέχρι την υιοθέτησή του πε-ριοριζόταν στην προστασία των ατομικών ελευθεριών, µέσω της προαναφερόμενης Ευρωπαϊκής Σύμβασης για την Προστασία των Ανθρωπίνων
Τα δικαιώματα των ΑμεΑ ενισχύθηκαν ακόμη περισσότερο με τον Κοινοτικό Χάρτη των Θεμελιωδών Κοινωνικών Δικαιωμάτων των Εργαζομένων, που αποτελεί ένα κείμενο μεγά-λης ιστορικής και κοινωνικής σημασίας για όλους τους εργαζομένους των χωρών-μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης
7. Γενικά διεθνείς συμβάσεις για τα δικαιώματα των ατόμων με αναπηρία
Σύμφωνα με τις αρχές της Διακήρυξης SUNDBERG:
*Θα πρέπει να εξασφαλιστεί η πλήρης συμμετοχή των αναπήρων ατόμων και των οργανώσεων τους σ΄ όλες τις αποφάσεις και τις δράσεις που τα αφορούν.
*Τα ανάπηρα άτομα θα πρέπει να επωφελούνται από όλες τις Υπηρεσίες και να συμμετέχουν στις δραστηριότητες της κοινότητας. Επίσης, οι στρατηγικές και οι δραστηριότητες που προορίζονται για το σύνολο θα πρέπει να λαμβάνουν υπόψη τα ανάπηρα άτομα.
*Η κοινότητα θα πρέπει να παρέχει στα ανάπηρα άτομα υπηρεσίες προσαρμοσμένες στις ανάγκες του καθενός από αυτά.
*Η αποκέντρωση και τομεοποίηση των υπηρεσιών θα επιτρέψει ώστε οι ανάγκες των αναπήρων ατόμων να ληφθούν υπόψη και να ικανοποιηθούν μέσα στα πλαίσια της κοινότητάς τους.
*Ο συντονισμός των διαφόρων επαγγελματικών οργανώσεων και των δραστηριοτήτων των ειδικών που ασχολούνται με τα ανάπηρα άτομα θα ευνοήσει την ολοκληρωμένη ανάπτυξη της προσωπικότητάς τους.Δικαιωμάτων και των Θεμελιωδών Ελευθεριών.
1. “Οικουμενική Διακήρυξη για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα”. Διακήρυξη 217 Α (ΙΙΙ) της Γενικής Συνέλευσης των Ηνωμένων Εθνών, της 10ης Δεκεμβρίου 1948.
2. “Ευρωπαϊκή Σύμβαση για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα”. Διακηρύχθηκε από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο στη Ρώμη, στις 4-11-1950. Η Ευρωπαϊκή Σύμβαση κυρώθηκε αρχικά με το Ν. 2329/1953 και στη συνέχεια με το Ν.Δ. 53/1974.
3 “Ευρωπαϊκή Σύμβαση για την Κοινωνική και Ιατρική Αντίληψη”. Διακηρύχθηκε από το Συμβούλιο της Ευρώπης στη Ρώμη, στις 11-12-1953.
4. “Ευρωπαϊκός Κοινωνικός Χάρτης”. Τορίνο, 18-10-1961.
5. “Διακήρυξη των Δικαιωμάτων των Αναπήρων Ατόμων”. Απόφαση 3447 (XXX), 30, η οποία προκηρύχθηκε από τη Γενική Συνέλευση των Ηνωμένων Εθνών, στις 9 Δεκεμβρίου 1975. U.N. Doc. A/10034 (1975).
6. “Διακήρυξη SUNDBERG”. Τελικό κείμενο της Διεθνούς Συνδιάσκεψης της UNESCO και της Ισπανικής Κυβέρνησης. Μάλα-γα Ισπανίας, 2-4 Νοεμβρίου 1981.
7. “Σύμβαση για την Κατάργηση κάθε Μορφής Διακρίσεων σε βάρος των Γυναικών”. Διακηρύχθηκε από την ομώνυμη Επι-τροπή του ΟΗΕ (CEDAW), στις 30 Σεπτεμβρίου 1996. Document CEDAW/C/TZA/2-3-/30-9-1996.
8. “Σύμβαση για τα Δικαιώματα του Παιδιού”. Προκηρύχθηκε από τη Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ, στις 12 Δεκεμβρίου 1989. Doc. A/RES/44/25/12-12-1989.
9. “Διακήρυξη των Δικαιωμάτων των Αναπήρων Ατόμων”. Διακηρύχθηκε από τη Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ, Resolution 3447 (XXX) της 9ης Δεκεμβρίου 1975.
10. “Διακήρυξη των Δικαιωμάτων των Πνευματικά Καθυστερημένων Ατόμων”. Προκηρύχθηκε από τη Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ, Resolution 2856 (XXVI), της 20ης Δεκεμβρίου 1971.
11. “Κοινοτικός Χάρτης των Θεμελιωδών Κοινωνικών Δικαιωμάτων των Εργαζομένων”. Ευρωπαϊκή Ένωση, Στρασβούργο, 9-12-1989.
12. Συνθήκη της Ευρωπαϊκής Ένωσης - Συνθήκη του Μάαστριχ”. 7 Φεβρουαρίου 1992.
13. Οι Τυποποιημένοι Κανόνες για Εξίσωση των Ευκαιριών για Πρόσωπα με Ειδικές Ανάγκες”. Ψήφι-σμα 48/96 της Γενικής Συνέλευσης των Ηνωμένων Εθνών, 48η Σύνοδος, παράρτημα, της 20ης Δεκεμβρίου 1993.
14. “Δεκαετία του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών για τα ΑμεΑ, 1983-1992”.
15. Σύνοδος Κορυφής Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, Κολωνία, 3-4 Ιουνίου 1999.
16. Σύνοδος Κορυφής Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, Tampere Φινλανδίας, 15-16 Οκτωβρίου 1999.
17.“Χάρτης Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης”. Νίκαια Γαλλίας, 7 Δεκεμβρίου 2000. Doc. (2000/C 364/01).
18. Οδηγία 2000/78/ΕΚ του Συμβουλίου, της 27-11-2000, για την “Ίση Μεταχείριση στην Απασχόληση και την Εργασία”.
19.«Ίσες ευκαιρίες για τα άτομα με αναπηρίες: ένα Ευρωπαϊκό Σχέδιο Δράσης». Ανακοίνωση της Επιτροπής της 30ης Οκτω-βρίου 2003. COM (2003) 650 τελικό.
20. «Η κατάσταση των ατόμων με αναπηρία στη διευρυμένη Ευρωπαϊκή Ένωση: το Ευρωπαϊκό Σχέδιο Δράσης 2006-2007». Ανακοίνωση της Επιτροπής της 28ης Νοεμβρίου 2005. COM (2005) 604 τελικό.
21. “e-Europe: Κοινωνία των Πληροφοριών για Όλους”. Πρωτοβουλία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής: Δεκέμβριος 1999. Βλέπε επίσης σχετικά: Council Resolution on the implementation of the “eEurope 2005 Action Plan” - 5197/03/28-1-2003.
22. “eEurope 2002: Προσβασιμότητα στις δημόσιες ιστοθέσεις & στο περιεχόμενό τους”. COM(2001) 529.
23. Ψήφισμα του Συμβουλίου για την “Ηλεκτρονική Προσβασιμότητα για τα Άτομα με Ανικανότητες”.
24.Ψήφισμα του ΕΚ για το “eEurope 2002: Προσβασιμότητα στις δημόσιες ιστοθέσεις και στο περιεχόμενό τους”. (2002) 0325.
25. W3C/WAI/WCAG1.0 Web Content Accessibility Guidelines 1.0. Η 2η έκδοση εκπονείται, και θα πραγματεύεται την εξέλιξη που έχει σημειωθεί στις τεχνολογίες Διαδικτύου και θα διευκολύνει την εξέταση της συμμόρφωσης.
26. Ευρωπαϊκή Επιτροπή: “Ηλεκτρονική Προσβασιμότητα”. COM (2005), 425 τελικό.
27. “i2010-Ευρωπαϊκή Κοινωνία της Πληροφορίας για την ανάπτυξη και την απασχόληση”. COM (2005) 229.
28. Απόφαση της Γενικής Συνέλευσης του ΟΗΕ, αριθμ. 56/168/19-12-2001
29. Απόφαση της Γενικής Συνέλευσης του ΟΗΕ, αριθμ. 60/232/23-12-2005.
8. Ελληνική νομοθεσία και άτομα με αναπηρία
ΑΣΤΙΚΟ ΔΙΚΑΙΟ
ΓΕΝΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ
ΔΙΚΑΙΟΠΡΑΞΙΕΣ
Άρθρο 128 ΑΚ Ανίκανοι για δικαιοπραξία
Άρθρο 129 ΑΚ Περιορισμένα ικανοί
Άρθρο 130 ΑΚ Δήλωση βούλησης από ανίκανο
Άρθρο 133 ΑΚ Δικαιοπραξίες του περιορισμένα ικανού
ΑΔΙΚΟΠΡΑΞΙΕΣ
Άρθρο 929 ΑΚ
Άρθρο 930 ΑΚ
Άρθρο 931 ΑΚ
ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΚΟ ΔΙΚΑΙΟ
ΕΠΙΤΡΟΠΕΙΑ ΑΠΑΓΟΡΕΥΜΈΝΩΝ
Άρθρο 1686 ΑΚ Περιπτώσεις απαγόρευσης
Άρθρο 1688 ΑΚ Διαδικασία απαγόρευσης
Άρθρο 1689 ΑΚ
Άρθρο 1691 ΑΚ Κατάσταση διφορούμενων φρένων
Άρθρο 1693 ΑΚ Αποτέλεσμα της απαγόρευσης
Άρθρο 1699 ΑΚ Άρση της απαγόρευσης
ΚΛΗΡΟΝΟΜΙΚΟ ΔΙΚΑΙΟ
Άρθρο 1719, 1720, 1736 ΑΚ
Άρθρο 1735 Διαθέτης κουφός
Άρθρο 1745 ΑΚ Διαθέτης άλαλος ή κωφάλαλος
ΠΟΙΝΙΚΟ ΔΙΚΑΙΟ
Άρθρο 33 ΠΚ Κωφάλαλοι εγκληματίες
34 ΠΚ Διατάραξη των πνευματικών λειτουργειών ή της συνείδησης
36 ΠΚ Ελαττωμένη ικανότητα για καταλογισμό
37 ΠΚ Έκτιση της ποινής σε ιδιαίτερα καταστήματα
38 ΠΚ Επικίνδυνοι εγκληματίες με ελαττωμενο καταλογισμό
39 ΠΚ Διάρκεια του περιορισμού στα ψυχιατρικά καταστήματα
40 ΠΚ Μετατροπή του περιορισμού σε φυλάκιση ή κάθειρξη
41 ΠΚ Εγκληματίες καθ’έξη με ελαττωμένο καταλογισμό
ΠΟΙΝΙΚΗ ΔΙΚΟΝΟΜΙΑ
Άρθρο 80 ΚΠΔ Ψυχική ασθένεια του κατηγορουμένου
200 ΚΠΔ Ψυχιατρική πραγματογνωμοσύνη
221 ΚΠΔ Εξέταση χωρίς όρκο
227 ΚΠΔ Μάρτυρες κουφοί και άλαλοι
9. ΓΕΝΙΚΕΣ ΔΙΑΤΑΞΕΙΣ
1. Νόμος 2340/1996 (ΦΕΚ 156 Α’/10.7.1996)
«Καθιέρωση της 3ης Δεκεμβρίου ως Ημέρα των Ατόμων με Ειδικές Ανάγκες. Θέσπιση του θεσμού της κάρτας αναπηρίας και άλλες διατάξεις».
2. Προεδρικό Διάταγμα 210/1998(ΦΕΚ 169 Α’/15.7.1998)
«Καθορισμός κατά ενιαίο τρόπο της διαδικασίας πιστοποίησης της αναπηρίας για την χορήγηση Κάρτας αναπηρίας».
3. Νόμος 904/1951 Ο πρώτος νόμος στην Ελλάδα με στόχο την προστασία ατόμων με ειδικές ανάγκες εκδίδεται μόλις το 1951, κατά τον οποίο το ελληνικό κράτος οφείλει να προστατεύσει τους τυφλούς και να διασφαλίσει την ακώλυτη εκπαίδευσή τους .
4. Ν. 1566/1985 Κατά τον συγκεκριμένο νόμο, άτομα με αναπηρίες θεωρούνται τα πρόσωπα τα οποία από οργανικά, ψυχικά ή κοινωνικά αίτια παρουσιάζουν καθυστερήσεις, αναπηρίες ή διαταραχές στη γενικότερη ψυχοσωματική κατάσταση ή στις επιμέρους λειτουργίες τους και σε βαθμό που δυσκολεύεται ή παρεμποδίζεται σοβαρά η παρακολούθηση της γενικής και επαγγελματικής εκπαίδευσης, η δυνατότητα ένταξή τους στην παραγωγική διαδικασία και η αλληλοαποδοχή τους με το κοινωνικό σύνολο .
5. Ν. 1143/1981 Ήδη από το 1981 με τον συγκεκριμένο νόμοπροβλέφθηκαν συγκεκριμένες διατάξεις για την ειδική αγωγή και την επαγγελματική εκπαίδευση των ατόμων με ειδικές ανάγκες, καθώς σταθερή υπήρξε η θέση της ελληνικής νομοθεσίας υπέρ της ανάπτυξης των δεξιοτήτων των ατόμων με ειδικές ανάγκες. Κατά τον νόμο για την ειδική αγωγή, ο στόχος της αγωγής και της τεχνικοεπαγγελματικής εκπαίδευσής τους είναι η καλλιέργεια και η ανάπτυξη όλων των δυνατοτήτων των παιδιών με ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες, η σχολική τους ενσωμάτωση στο μεγαλύτερο δυνατό βαθμό, η δημιουργία προϋποθέσεων για την αναγνώριση και αποδοχή των ατόμων με ειδικές ανάγκες μέσα στο κοινωνικό σύνολο και στην παραγωγική διαδικασία. Έτσι σήμερα στην Ελλάδα λειτουργούν 107 ειδικά νηπιαγωγεία, 155 ειδικά δημοτικά σχολεία, 9 ειδικά γυμνάσια και 4 ειδικά λύκεια, καθώς και 50 σχολικές μονάδες ειδικής αγωγής δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης, στις οποίες φοιτούν μαθητές με νοητική καθυστέρηση, αυτισμό κ.λπ. ηλικίας 14-22 ετών, οι οποίοι δεν μπορούν να παρακολουθήσουν άλλο εκπαιδευτικό πλαίσιο . Άλλοι νόμοι προβλέπουν την ειδική μεταχείριση ως προς την επαγγελματική αποκατάσταση των ατόμων με ειδικές ανάγκες .
Κατά το άρ. 17 του Ν. 2646/1998, τα ειδικά προγράμματα για τις διάφορες ομάδες των ατόμων με ειδικές ανάγκες έχουν στόχο την εξασφάλιση της δυνατότητας για ισότιμη συμμετοχή στην κοινωνική ζωή, τη συμμετοχή στην παραγωγική διαδικασία, την επαγγελματική απασχόληση είτε στην ελεύθερη αγορά εργασίας είτε σε εναλλακτικές μορφές απασχόλησης και τη δημιουργία προϋποθέσεων για αυτόνομη ή ημιαυτόνομη διαβίωση. Επίσης ο τελευταίος νόμος Ν. 2817/2000 περιέχει διατάξεις για την προαγωγή των παραπάνω στόχων, ενώ έχει διευρύνει την έννοια της ειδικής εκπαιδευτικής ανάγκης.
Κατά τον νόμο αυτόν, άτομα με ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες θεωρούνται τα άτομα που έχουν σημαντική δυσκολία μάθησης και προσαρμογής εξαιτίας σωματικών, διανοητικών, ψυχολογικών, συναισθηματικών και κοινωνικών ιδιαιτεροτήτων. Στα άτομα αυτά περιλαμβάνονται όσοι έχουν νοητική ανεπάρκεια ή ανωριμότητα, έχουν ιδιαίτερα σοβαρά προβλήματα όρασης (τυφλοί, αμβλύωπες) ή ακοής (κωφοί, βαρήκοοι), έχουν σοβαρά νευρολογικά ή ορθοπεδικά ελαττώματα ή προβλήματα υγείας, έχουν προβλήματα λόγου και ομιλίας, έχουν ειδικές δυσκολίες στη μάθηση, όπως δυσλεξία, δυσαριθμησία, δυσαναγνωσία, έχουν σύνθετες γνωστικές, συναισθηματικές και κοινωνικές δυσκολίες και όσοι παρουσιάζουν αυτισμό και άλλες διαταραχές ανάπτυξης. Στα άτομα με ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες περιλαμβάνονται επίσης πρόσωπα νηπιακής, παιδικής και εφηβικής ηλικίας που δεν ανήκουν σε μία από τις προηγούμενες περιπτώσεις, αλλά έχουν ανάγκη από ειδική εκπαιδευτική προσέγγιση και φροντίδα για ορισμένη περίοδο ή για ολόκληρη την περίοδο της σχολικής ζωής τους .
6. Ο Νόμος 3304/2005 για την ίση μεταχείριση ανεξαρτήτως (εκτός άλλων και) της αναπηρίας ενσωματώνει τις Οδηγίες 2000/43/ΕΚ ‘περί εφαρμογής της αρχής της ίσης μεταχείρισης προσώπων ασχέτως φυλετικής ή εθνοτικής καταγωγής και 2000/78/ΕΚ του Συμβουλίου της 27.11.2000. Κατά τη γενική αρχή του νόμου αυτού, απαγορεύεται η διάκριση στους τοµείς της απασχόλησης, της εργασίας, της συµµετοχής σε σωµατεία και επαγγελµατικές οργανώσεις, καθώς και στην εκπαίδευση, τις κοινωνικές παροχές και την πρόσβαση στη διάθεση και την παροχή αγαθών και υπηρεσιών που διατίθενται στο κοινό, με βάση, εκτός άλλων, την αναπηρία, ενώ το βάρος της απόδειξης της διάκρισης ρυθμίζεται ευνοϊκότερα (από ό,τι στο κοινό δίκαιο) για τον επικαλούμενο τη διάκριση αυτή .
ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ
• Νόμος 2817/2000 (ΦΕΚ 78 Α’/14.3.2000)
Εκπαίδευση των ατόμων με ειδικές ανάγκες και άλλες διατάξεις
• Υπουργική απόφαση αριθμ. Φ 152/Β6/198/4.4.2000 (ΦΕΚ 472 Β)
Εισαγωγή στην Τριτοβάθμια εκπαίδευση Αποφοίτων Λυκείου που πάσχουν από σοβαρές ασθένειες
• Νόμος 2942/2001
Πρόσληψη αναπληρωτών εκπαιδευτικών για το Πρόγραμμα Ολυμπιακής Εκπαίδευσης και για τις ανάγκες των σχολείων και άλλες διατάξεις
• Υπουργική απόφαση Φ253.5/119274/Β6 (ΦΕΚ 1493Β/27.10.2005, τ.Β) και Φ 152/Β6/198 (ΦΕΚ 472/6.4.2000)
Προσφορά για το ακαδημαικό έτος 2006-2007 επιπλέον θέσεις σε ποσοστό 3% για τα προπτυχιακά προγράμματα σπουδών σε ΑΜΕΑ
ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗ
• Υπουργική απόφαση 30278/23.3.2000 του Υπουργου Εργασίας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων
Πρόγραμμα επιχορήγησης εργοδοτών για την απασχόληση ατόμων με ειδκές ανάγκες
• Υπουργική απόφαση 303/2001
Πρόγραμμα επιδότησης Νέων Θέσεων Έργασίας Ατόμων με ειδικές ανάγκες Απεξαρτημένων, αποφυλακισμένων, εναρών παραβατικών ατόμων ή νεαρών ατόμων που βρίσκονται σε κοινωνικό κίνδυνο
• Νόμος 2956/2001
Αναδιόρθωση Ο.Α.Ε.Δ και άλλες διατάξεις
• Υπουργική απόφαση 30278.23.3.2000 του Υπουργού Εργασίας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων
Πρόγραμμα επιχορήγησης Νέων Ελευθέρων Επαγγελματιών για άτομα με ειδικές ανάγκες
ΠΡΟΣΠΕΛΑΣΙΜΟΤΗΤΑ
• Νόμος 2696/1999
Κύρωση του Κώδικα Οδικής Κυκλοφορίας
• Υπουργική απόφαση ΟΙΚ.Β.21336/462/1997 (ΦΕΚ 623 Β 3.7.1997)
Διαδικασία χορήγησης αδειών κυκλοφορίας Επιβατηγών Δημόσιας Χρήσης αυτοκινήτων για τη μεταφορά Ατόμων Ατόμων με ειδικές ανάγκες, προδιαγραφές ειδικού σήματος και άλλες ρυθμίσεις για την εφραμογή των διατάξεων της παραγράφου 12 του άρθρου 16 του Ν. 2465/1997(Α’28)
• Υπουργική απόφαση αριθμ. 4γ/Φ11/οικ.795/18.2.2000, Ν2072/92 (ΦΕΚ 125Α’ /92) κ.υ.α-Υπουργική απόφαση αριθμ. Γ4γ./Φ11/ΟΙΚ.380/2000 (ΦΕΚ 177Β’/2000)
Δελτίο μετακίνησης ΑμΕΑ με τα μαζικά μέσα συγκοινωνίας (ΟΑΣΑ,ΟΑΣΘ,ΟΣΕ,Αστικα ΚΤΕΛ,Υπεραστικά ΚΤΕΛ, Κ.ΛΠ)
ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΑΣΦΑΛΕΙΑ
• Αναγκαστικός Νόμος 1846/1951
Περί Κοινωνικών Ασφαλίσεων
• Νόμος 2458/1997
Σύσταση Κλάδου κύριας ασφάλισης αγροτών και άλλες διατάξεις
• Προεδικό Διάταγμα 166/2000
Κωδικοποίηση σε ενιαίο κείμενο, με τίτλο «Κώδικας Πολιτικών και Στρατιωτικών Συντάξεων» των διατάξεων ποπυ ισχύουν για την απονομή των πολιτικών και στρατιωτικών συνττάξεων
• Νόμος 3223/2004 (ΦΕΚ 48 Α /12/12/2004)
Θέματα Κοινωνικής Ασφάλισης και άλλες διατάξεις ( άρθρο 5: άτομα με ειδικές ανάγκες.)
10. Συμπεράσματα
Γίνεται έτσι δεκτό στην νομική επιστήμη του σήμερα ότι τα άτομα με αναπηρία έχουν και πρέπει να έχουν τα ίδια δικαιώματα με όλους τους ανθρώπους, όμως λόγω ακριβώς των ιδιαιτέρων αναγκών που αντιμετωπίζουν, το κράτος θα πρέπει να συγκεντρώνει όλες τις δυνάμεις του στην κατεύθυνση της κατοχύρωσης μιας ιδιαίτερης φροντίδας, ενός ειδικού νομικού περιβάλλοντος που θα τους επιτρέπει να επιβιώσουν την ανταγωνιστική κοινωνία του σήμερα. Δυστυχώς η σημερινή πραγματικότητα απέχει πολύ από την ανωτέρω επιταγή. Τα άτομα με αναπηρίες βιώνουν καθημερινά στον αγώνα τους για επιβίωση τον ρατσισμό και την κοινωνική αδιαφορία. Η καταπολέμηση λοιπόν των συνθηκων αυτών, του κοινωνικού αποκλεισμού και παραγκωνισμού προυποθέτει ακριβώς ένα θεσμικό πλαίσιο που θα αντιμετωπίζει τα άτομα με αναπηρίες όχι μειονεκτικά αλλά ισότιμα. Είναι βέβαια σημαντική η πρόοδος τόσο σε εθνικό όσο περισσότερο σε διεθνές επίπεδο. Η ήδη υπάρχουσα νομοθεσία είναι ικανοποιητική αλλά είναι αναγκαίο να ληφθούν κι άλλα μέτρα που θα εξασφαλίσουν την αυτονομία των ατόμων με αναπηρία και τη συμμετοχή τους στην κοινωνική, οικονομική και πολιτική ζωή της χώρας. Στο τομεά της εκπαίδευσης για παράδειγμα θα πρέπει όλα τα εκπαιδευτικά ιδρύματα της χώρας να διαθέτουν τις κατάλληλες υποδομές όπως η γραφή Braille ώστε η παρακολούθηση του μαθήματος να είναι δυνατή τόσο από τους αρτιμελέις όσο και από τους αναπήρους. Στο τομέα από την άλλη της απασχόλησης, άμεσα συνδεδεμένο με κείνον της εκπαίδευσης, είναι επιτακτική η ανάγκη να δημιουργηθούν εξειδικευμένα κέντρα για την κατάρτιση των ατόμων αυτών στους εκάστοτε επαγγελματικούς κλάδους. Στην εποχή της εξειδίκευσης, η επιπρόσθετη μόρφωση και κατάρτιση σε κάποιον τομέα είναι απαραίτητη και παρέχει περισσότερες ευκαιρίες για εργασία από μια στοιχειώση πλην γενική παιδεία. Στον τομέα της υγείας τέλος και της κοινωνικής ασφάλισης είναι απαραίτητη η χρηματοδότηση των ιατρικών κέντρων και συγκεκριμένα ο καθορισμός των προδιαγραφών του προσωπικού, των όρων λειτουργίας τους και των χώρων ενδιαίτησης των κέντρων αυτών που έχουν αναλάβει την φροντίδα των ατόμων με αναπηρία.
Γίνεται λοιπόν αντιληπτό ότι υπάρχουν ακόμα πολλές ανάγκες που πρέπει να καλυφθούν ώστε να γίνει το όνειρο των ατόμων αυτών πραγματικότητα, ώστε να απολαμβάνουν επιτέλους το ίδιο επίπεδο ζωής όπως όλων μας, να απολαμβάνουν κάτι που παρότι τους ανήκει, είναι αυτονόητο και συνταγματικά κατοχυρωμένο δεν απολαμβάνουν σχεδόν ποτέ με συνυπαιτιότητα όλων μας,
|