Περίληψη:
Τα «όρια» της δράσης της αστυνομίας βρίσκονται στην συνταγματικά (πλέον) κατοχυρωμένη αρχή της αναλογικότητας. Σύμφωνα με το άρθρο 25 παρ. 1 του Συντάγματος (1975/1986/2001):
«Οι κάθε είδους περιορισμοί που μπορούν κατά το Σύνταγμα να επιβληθούν στα δικαιώματα... πρέπει ... να σέβονται την αρχή της αναλογικότητας».
Η αρχή της αναλογικότητας δεν αποτελεί μια νέα έννοια στο ελληνικό συνταγματικό δίκαιο. ΄Ηδη με την απόφαση 2112/1986 είχε αναγνωρισθεί ως συνταγματική αρχή, η οποία απορρέει από την έννοια του κράτους δικαίου, δεσμεύει το νομοθέτη των θεμελιωδών δικαιωμάτων και ελέγχεται από τον δικαστή.
Η αρχή της αναλογικότητας, ως «συνταγματικός περιορισμός» των «νομοθετικών περιορισμών» των θεμελιωδών δικαιωμάτων, απαρτίζεται από τρεις επιμέρους αρχές:
Πρώτον, την αρχή της καταλληλότητας, σύμφωνα με την οποία ο περιορισμός δεν πρέπει να είναι απολύτως ανώφελος ή αναποτελεσματικός για την επίτευξη του επιδιωκόμενου στόχου.
Δεύτερον, την αρχή της αναγκαιότητας, σύμφωνα με την οποία ο περιορισμός έστω και αν είναι κατάλληλος, δεν πρέπει πάντως να είναι επαχθέστερος από το αναγκαίο για την επίτευξη του επιδιωκόμενου αποτελέσματος μέτρο.
Τρίτον, την αρχή της αναλογικότητας υπό στενή έννοια, σύμφωνα με την οποία ο περιορισμός, έστω κι αν είναι κατάλληλος ή αναγκαίος δεν πρέπει πάντως να συνεπάγεται περισσότερα μειονεκτήματα για τα δικαιώματα των πολιτών παρά πλεονεκτήματα για τα δημόσια ή ιδιωτικά συνταγματικά δικαιώματα, στην προστασία των οποίων αποβλέπει.
Η άσκηση της αστυνομικής εξουσίας, συνιστά τον πλέον απεχθή και επώδυνο τρόπο κρατικής επέμβασης στα συνταγματικά δικαιώματα του πολίτη. Για τον λόγο αυτό, η εφαρμογή της αναλογικότητας από τα αστυνομικά όργανα κατά την εκτέλεση των καθηκόντων τους κρίνεται ως επιτακτικά αναγκαίο.
Η χρήση των όπλων από τα αστυνομικά όργανα δεν αντίκειται καταρχήν στην συνταγματική προστασία της ανθρώπινης ζωής, εφόσον όμως η χρήση αυτή γίνεται σε εξαιρετικές περιπτώσεις και υπό την απαράβατη προϋπόθεση της αρχής της αναλογικότητας. Σχετικώς εκδόθηκε ο πρόσφατος νόμος 3169/2003 ο οποίος προέβη στις αναγκαίες ρυθμίσεις.
Η ορθή και επιτυχημένη εφαρμογή της αρχής της αναλογικότητας, από τα αστυνομικά όργανα, εξαρτάται σε μεγάλο ποσοστό από τη σωστή, ολοκληρωμένη και διαρκή εκπαίδευσή τους. Η ολοκληρωμένη εκπαίδευση προϋποθέτει τόσο την θεωρητική κατάρτιση όσο και την τεχνική εξειδίκευση του «αστυνομικού».
Σύμφωνα με την γαλλική Διακήρυξη των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου και του Πολίτη (26-8-1789) για την «Προστασία» των δικαιωμάτων του ανθρώπου και του πολίτη, είναι αναγκαίο να υπάρχει δημόσια δύναμη. η εξουσία αυτή επομένως δημιουργείται προς όφελος όλων και όχι προς όφελος δικό τους εκείνων στους οποίους είναι εμπιστευμένη».
|