Περίληψη:
Η σύγκρουση των δικαιωμάτων αποτελεί ένα γενικότερο ζήτημα που απασχολεί τη νομική επιστήμη. Συνδέεται με τον τρόπο εφαρμογής των δικαιωμάτων στις διαπροσωπικές σχέσεις, αλλά δεν εξαρτάται από την αποδοχή ή άρνηση της τριτενέργειας. Το ζήτημα της σύγκρουσης των δικαιωμάτων ανάγεται στη μεταβολή της έννομης τάξης. Δημιουργείται και καλλιεργείται στο πλαίσιο της ατομικιστικής νομικής παράδοσης, όπου είναι δυνατή η παραβίαση των δικαιωμάτων του αδύνατου από τον ισχυρό.
Η σύγχρονη έννομη τάξη, όμως, η τάξη του κοινωνικού ανθρωπισμού, ρυθμίζει τα δικαιώματα στο πλαίσιο της ανθρωπιστικής άμιλλας, όχι ως αλληλοσυγκρουόμενα, αλλά ως αρμονικά ασκούμενα, καθορίζοντας το γενικό τους περιεχόμενο. Η νόμιμη άσκησή τους συνεπώς δεν οδηγεί στη σύγκρουση. Στην πραγματικότητα ο ένας από τους φορείς ενεργεί χωρίς δικαίωμα, προσβάλλοντας τα δικαιώματα του άλλου. Στη σύγχρονη έννομη τάξη η εικόνα της νομικής σύγκρουσης των δικαιωμάτων είναι πλαστή. Οι συγκρούσεις των θεμελιωδών δικαιωμάτων είναι πραγματικές.
Αποστολή του δικαίου είναι η δικαιική άρση των πραγματικών συγκρούσεων. Η αποστολή αυτή δεν μπορεί να υλοποιηθεί μέσω των αρχών της ιεράρχησης, της πρακτικής αρμονίας, ή της αναλογικότητας. Ούτε η μέθοδος της στάθμισης συμφερόντων φαίνεται ικανή να δώσει ορθές λύσεις, καθώς η προτίμηση ενός δικαιώματος σε βάρος του άλλου δημιουργεί τον κίνδυνο αυθαίρετων, υποκειμενικών δικαστικών κρίσεων. Το ζητούμενο δεν είναι η στάθμιση των αξιών, αλλά η διακρίβωση της άμυνας από την επίθεση. Οι συγκρούσεις των δικαιωμάτων μπορούν να επιλυθούν μόνο με τη μέθοδο της θεσμικής εφαρμογής. Η αντιπαράθεση δικαιώματος προς θεσμό εξαφανίζει τη σύγκρουση και καταλήγει σε ορθές αντικειμενικές λύσεις.
|