Κύριο και βασικό υποκείμενο των υπό εξέταση Συνταγματικών δικαιωμάτων είναι φυσικά πρόσωπα Στη σύγχρονη όμως κοινωνική, οικονομική και πολιτική ζωή τείνουν να κυριαρχήσουν νομικά μορφώματα, ανθρώπινα δημιουργήματα, τα οποία η έννομη τάξη τους αναγνωρίζει ικανότητα δικαίου και τα ονομάζει νομικά πρόσωπα. Εξετάζοντας κατά πρώτο λόγο τα ΝΠΙΔ, συμπεραίνουμε ότι το σύνολο της Θεωρίας ερμηνεύοντας ιστορικά και τελολογικά τις σχετικές διατάξεις του Συντάγματος διαστέλλει το γράμμα τους καθιστώντας υποκείμενά τους και τα νομικά πρόσωπα. Σε ό,τι έχει να κάνει με τα Δημόσια Νομικά Πρόσωπα, οι συγγραφείς εμφανίζονται διχασμένοι. Μεγάλο μέρος εξ αυτών δέχεται, ότι όταν ένα ΔΝΠ ενεργεί διαχειριστικές πράξεις όχι jure imperii αλλά jure gestionis, δηλαδή όχι ως φορές δημόσιας εξουσίας αλλά ως οιοσδήποτε ιδιώτης, τότε δεν μπορεί παρά να λάβει και την προστασία των υπολοίπων ιδιωτών με τους οποίους και εξομοιώνεται. Οι θεωρητικοί που αντιτίθενται στην αναγνώριση των ΔΝΠ ως φορέων συνταγματικών δικαιωμάτων, αρνούνται ότι αυτά μπορούν ποτέ να ενεργήσουν ως ο οιοσδήποτε ιδιώτης. Το Κράτος είναι ενιαίο είτε αποφασίζει να ενεργεί κατά το δημόσιο είτε κατά το ιδιωτικό δίκαιο. Κάθε άλλη άποψη θα ενείχε αντίφαση από τη στιγμή που το Κράτος ως κύριο υποκείμενο των υποχρεώσεων που θεσπίζονται με τις εν λόγω συνταγματικές διατάξεις θα εμφανιζόταν τώρα και υποκείμενο των θεσπιζόμενων δικαιωμάτων. Και η νομολογία όμως παρουσιάζεται διχασμένη με τον Άρειο Πάγο να αποδεικνύεται πιο τολμηρός και να αναγνωρίζει τα ΔΝΠ ως φορείς Συνταγματικών Δικαιωμάτων. Σε πλήρη αντίθεση το Συμβούλιο της Επικρατείας εμμένοντας στη νομολογία του παρουσιάζεται πιο εφεκτικό και διστάζει να υπαγάγει τα ΔΝΠ υπό την προστατευτική ισχύ των υπό εξέταση δικαιωμάτων. Περαιτέρω υπάρχουν συνταγματικές διατάξεις που εγγυώνται θεσμικά τη λειτουργία ορισμένων ΔΝΠ όπως είναι τα ΑΕΙ (άρθρο 16 Σ.) και οι ΟΤΑ (άρθρο 102 Σ.). Το Κράτος δεν μπορεί να επέμβει στα εν λόγω ΝΠΔΔ, αφαιρώντας την περιουσία τους ή περιορίζοντας την διοικητική τους αυτοτέλεια και δυσχεραίνοντας με αυτόν τον τρόπο την λειτουργία τους γιατί έτσι θα καταστρατηγούσε τις συνταγματικές εκείνες διατάξεις που εγγυώνται την ομαλή ύπαρξη και λειτουργία τους. Τα ανάλογα ισχύουν και για τους φορείς κοινωνικής ασφάλισης (άρθρο 24}5 Σ.). Εξαίρεση αναγνωρίζουν οι ως άνω συγγραφείς και για τις Εκκλησίες ή τις άλλες θρησκευτικές οργανώσεις που έχουν λάβει τον χαρακτήρα ΝΠΔΔ. Επίσης ως φορείς συνταγματικών δικαιωμάτων αναγνωρίζονται, αν και όχι αναντίρρητα, και ΝΠΔΔ σωματειακού χαρακτήρα, όπως είναι πχ ο Δικηγορικός Σύλλογος Αθηνών, από τη στιγμή που έχουν σκοπό μεταξύ άλλων και την εξυπηρέτηση των συμφερόντων των μελών τους δεδομένου ότι αυτά δεν ταυτίζονται πάντα με τα συμφέροντα του κράτους. Παράλληλα τη συνταγματική τους προστασία δεν χάνουν εκείνα τα ΝΠΙΔ που με πολιτειακή πράξη μετετράπησαν σε ΝΠΔΔ εκτός αν η ως άνω διαδικασία έγινε με την συναίνεση των μελών τους ή ακολουθήθηκαν οι συνταγματικές διατάξεις περί κρατικοποιήσεων (άρθρο 106 Σ.).

Αφού χρησιμοποιήσουμε και τις πέντε ερμηνευτικές μεθόδους για να μπορέσουμε να ανεύρουμε το ακριβές νόημα του άρθρου 37 παρ. 4 του Συντάγματος θα προσπαθήσουμε να συνάγουμε κάποια συμπεράσματα. Ο αναθεωρητικός νομοθέτης απογύμνωσε τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας από κάθε εξουσία ως προς την επιλογή του προσώπου που θα διορισθεί στο αξίωμα του Πρωθυπουργού και ανέθεσε την εξουσία αυτή αποκλειστικά στη Βουλή. Ταυτόχρονα, ο αναθεωρητικός νομοθέτης επέβαλε τον περιορισμό στην εθνική αντιπροσωπεία, να είναι βουλευτής ο δέκτης της εντολής. Και αυτό σημαίνει, να διαθέτει τη λαϊκή νομιμοποίηση. Γιατί αν δεν είναι αυτή η βούληση του αναθεωρητικού νομοθέτη, τότε δεν έχει νόημα η ρήση του άρθρου 37 παρ. 4 εδ. α’ «… ή αν ο αρχηγός ή ο εκπρόσωπος του δεν έχει εκλεγεί βουλευτής» (το πρώτο ή πρέπει εδώ να νοείται ως σωρευτικό και, αλλιώς η πρόταση στερείται νοήματος. Η αντίθετη ερμηνευτική εκδοχή, η οποία θεωρεί τη ρύθμιση αυτή ως περιοριστική μόνο του Προέδρου της Δημοκρατίας κατά την ανάθεση της εντολής, είτε πρόκειται για τον σχηματισμό κυβέρνησης είτε για τη διερεύνηση της βούλησης της εθνικής αντιπροσωπείας, δεν εξηγεί επαρκώς, γιατί απαιτείται, κατά τον κανόνα του άρθρου 37 παρ. 4 εδ. α’ ο δέκτης της εντολής να είναι και βουλευτής, ή, αντιστρόφως, δεν εξηγεί γιατί να μην αρκεσθεί ο αναθεωρητικός νομοθέτης στην αρχηγική ιδιότητα ή την ιδιότητα ως εκπροσώπου του κόμματος, του δέκτη της εντολής. Το ότι ο αποδοκιμασθείς ή μη εκτεθείς καν στη λαϊκή κυριαρχία αρχηγός κόμματος δεν έχει υπέρ του το τεκμήριο της βούλησης της κοινοβουλευτικής ομάδας του κόμματος να του παρασχεθεί εντολή σχηματισμού κυβέρνησης ή διερευνητική εντολή, και ότι, για τον λόγο αυτό, το Σύνταγμα δεν επιτρέπει στον Πρόεδρο της Δημοκρατίας να δώσει εντολή πριν από την απόφαση της κοινοβουλευτικής ομάδας, πρέπει να οδηγήσει στο συμπέρασμα, όχι ότι ο δέκτης της εντολής δύναται να είναι και εξωκοινοβουλευτικός αλλά αντιθέτως ότι, σε κάθε περίπτωση, πρέπει να είναι κοινοβουλευτικός και ότι κατά συνέπεια, τον Πρωθυπουργό θέλησε ο αναθεωρητικός νομοθέτης περιβεβλημένο με άμεση λαϊκή νομιμοποίηση και, μάλιστα, a fortiori εφόσον ακόμη και για τον δέκτη της διερευνητικής εντολής απαιτεί την ίδια προϋπόθεση, όπως συνάγεται από το άρθρο 37 παρ. 2 και 3 του Συντάγματος.

Tο Σύνταγμα από το συνδυασμό των άρθρων 5 παρ. 1 και 106 παρ. 2 θεσμοποιεί την ιδιωτική οικονομική ελευθερία και πρωτοβουλία. Στα πλαίσια του Θεσμού αυτού κάθε φυσικό ή νομικό πρόσωπο έχει το δικαίωμα ελεύθερης οικονομικής δραστηριότητας. Η ελεύθερη, όμως, οικονομική δραστηριότητα δεν μπορεί να θέσει αιτιώδεις περιορισμούς στην συνταγματικά κατοχυρωμένη προστασία των ατόμων από τη συλλογή, επεξεργασία και χρήση δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα.

Tο Σύνταγμα από το συνδυασμό των άρθρων 5 παρ. 1 και 106 παρ. 2 θεσμοποιεί την ιδιωτική οικονομική ελευθερία και πρωτοβουλία. Στα πλαίσια του Θεσμού αυτού κάθε φυσικό ή νομικό πρόσωπο έχει το δικαίωμα ελεύθερης οικονομικής δραστηριότητας. Το δικαίωμα του όμως αυτό οριοθετείται και περιορίζεται αιτιωδώς, όταν προσβάλλει δικαιώματα των άλλων, όπως στην προκειμένη περίπτωση η θρησκευτική ελευθερία.

Η αρχή της αναλογικότητας αποκτά ιδιαίτερη σημασία, καθώς ορίζει τα απώτατα όρια του συνταγματικά επιτρεπτού της κρατικής περιοριστικής επέμβασης στα θεμελιώδη ατομικά δικαιώματα. Πρωτοεμφανίστηκε στο γερμανικό αστυνομικό δίκαιο (Grundsatz der Verhaltnismaβigkeit) συναγόμενη από την αρχή του κράτους δικαίου, κατοχυρώνεται δε ρητά πλέον στο άρθρο 25 παρ. 1 του Συντάγματος 1975/1986/2001. Κατ’ ορθότερη γνώμη, ισχύει έναντι όλων των φορέων άσκησης εξουσίας, ανεξαρτήτως της οργανωτικής τους μορφής και του γεγονότος ότι η δράση τους διέπεται κατ’ αρχήν από το ιδιωτικό δίκαιο. Η υπό κρίση αρχή αναλύεται σε τρεις επιμέρους αρχές: 1) την αρχή της αναγκαιότητας (Erforderlichkeit), 2) την αρχή της καταλληλότητας (Geeignetheit) και 3) την αρχή της αναλογικότητας με στενή έννοια (Verhaltnismaβigkeit im engeren Sinn). Με τη σειρά της η αρχή της αναλογικότητας υπό στενή έννοια αναλύεται στις εξής τρεις επιμέρους αρχές: α) την αρχή της ελάχιστης δυνατής προσβολής ή του ηπιότερου μέσου, β) την αρχή της αποφυγής ασύμμετρων ή δυσανάλογων συνεπειών και γ) την απαγόρευση της χρονικής ασυνέπειας ή υπερβολής. Την αρχή της αναλογικότητας δέχθηκε, έστω και έμμεσα, το ΣτΕ ήδη προ εξήντα ετών, με την απόφαση 343/1943, ενώ αναγνωρίζεται, πλέον, ρητά από τη νομολογία του Συμβουλίου της Επικρατείας από τις αρχές της δεκαετίας του 1980. Κατά το Συμβούλιο της Επικρατείας, πάντως, η έλλειψη αναγκαιότητας ή η ακαταλληλότητα του μέτρου πρέπει να είναι «κατάδηλη» και ο έλεγχος της να μην καταλήγει στην αθέμιτη δικαστική κρίση της σκοπιμότητας του νόμου γεγονός που ελλοχεύει τον κίνδυνο της πρακτικής αχρηστεύσεως της αρχής της αναλογικότητας. Εντούτοις η αρχή της αναλογικότητας είναι η κατεξοχήν κατάλληλη αρχή για τη διασάφηση και οριοθέτηση των αγαθών και αξιών που συγκρούονται εκάστοτε με το δημόσιο συμφέρον . Η αρχή της αναλογικότητας φέρεται ως μια από τις πληρέστερες εκφράσεις της αρχής της νομιμότητας. Ταυτόχρονα δε, επαληθεύεται με την εφαρμογή της, ότι δεν ισχύει ανεξέλεγκτη η αρχή της σκοπιμότητας .

Το Σχέδιο καταστρώνεται σε τέσσερα μέρη. Οι βασικές αρχές οργάνωσης και λειτουργίας της Ένωσης αποτελούν το πρώτο, τα θεμελιώδη δικαιώματα το δεύτερο, οι πολιτικές το τρίτο και οι μεταβατικές διατάξεις καθώς επίσης και οι διατάξεις για την αναθεώρηση αποτελούν το τέταρτο. Το Σχέδιο προτείνει καλύτερη κατανομή των αρμοδιοτήτων της Ένωσης και των κρατών-μελών. συνιστά τη συγχώνευση των Συνθηκών και την απονομή νομικής προσωπικότητας στην Ένωση. καθιερώνει απλούστευση των μέσων δράσης της Ένωσης. προτείνει μέτρα για περισσότερη δημοκρατία, διαφάνεια και αποτελεσματικότητα στην Ευρωπαϊκή Ένωση, αναπτύσσοντας τη συμβολή των εθνικών κοινοβουλίων στη νομιμοποίηση του ευρωπαϊκού εγχειρήματος, απλοποιώντας τις διαδικασίες λήψεως αποφάσεων και καθιστώντας τη λειτουργία των ευρωπαϊκών θεσμικών οργάνων διαφανέστερη και πιο κατανοητή. Θεσπίζει τα απαραίτητα μέτρα για τη βελτίωση της δομής και την ενίσχυση του ρόλου καθενός από τα τρία Όργανα της Ένωσης, λαμβάνοντας ιδίως υπόψη της συνέπειες της διεύρυνσης. Φτάνει να δούμε αν οι ευρωπαίοι ηγέτες θα ανταποκριθούν στις προκλήσεις των καιρών.

Το Σύνταγμα από το συνδυασμό των άρθρων 5 παρ. 1 και 106 παρ. 2 θεσμοποιεί την ιδιωτική οικονομική ελευθερία και πρωτοβουλία. Στα πλαίσια του Θεσμού αυτού κάθε φυσικό ή νομικό πρόσωπο έχει το δικαίωμα ελεύθερης οικονομικής δραστηριότητας. Η συνταγματικά κατοχυρωμένη, όμως, συμβατική ελευθερία δε μπορεί να φτάσει στο σημείο να απεμπολήσει ο δικαιούχος το δικαίωμα της ανθρώπινης αξίας. Η όποια συναίνεση δεν θα έχει καμία νομική αξία και η τυχόν σχετική συμβατική του δέσμευση θα θεωρηθεί άκυρη ως αντικείμενη στο άρθρο 2 παρ. 1 του Συντάγματος.