Περίληψη:
Η υγεία αποτελεί φυσικό αγαθό, που ανάγεται στην υπόσταση του ανθρώπου. Η διάκρισή της σε ατομική και δημόσια έχει περιορισμένη σημασία ενόψει του κοινωνικού χαρακτήρα του δικαιώματος για προστασία της υγείας. Το δικαίωμα αυτό, όπως αναφέρεται συχνά από τους συγγραφείς, ταυτίζεται κατ’ουσίαν με το δικαίωμα για προστασία της δημόσιας υγείας.
Παρά τις διαφωνίες ορισμένων νομικών, κατά την κρατούσα άποψη το δικαίωμα στην υγεία είναι κατεξοχήν κοινωνικό δικαίωμα. Επιπλέον, ως θεμελιώδες δικαίωμα εμφανίζει τρεις διαστάσεις: την αμυντική, την προστατευτική και τη διασφαλιστική (διεκδικητική). Το Σύνταγμα δεν κατοχυρώνει «εξασφαλιστικό» δικαίωμα υγείας ούτε παρέχει κάποιο έρεισμα για τη θεμελίωση αγώγιμης αξίωσης των πολιτών που θα είχε ως αίτημα την παροχή υγειονομικών υπηρεσιών υψηλού επιπέδου. Ορίζεται απλώς η υποχρέωση κρατικής μέριμνας, το Σύνταγμα δεν αναφέρεται σε «κρατικό» καθήκον.
Φορείς του αμυντικού και προστατευτικού δικαιώματος υγείας είναι τα φυσικά πρόσωπα, ενώ όσον αφορά στο διασφαλιστικό δικαίωμα υγείας, φορείς είναι μόνο οι έλληνες πολίτες. Το δικαίωμα αυτό υπάγεται σαφώς σε περιορισμούς και οριοθετήσεις και αποτυπώνεται σε πολλά διεθνή κείμενα. Αναμφισβήτητη είναι η ευθύνη της Διοίκησης για την προστασία του δικαιώματος στη δημόσια υγεία, ευθύνη, που λαμβάνει σε ορισμένες περιπτώσεις το χαρακτήρα της αστικής ευθύνης του δημοσίου κατά τα άρθρα 105 και 106 ΕισΝ ΑΚ.
Δυο ζητήματα, που εμφανίζουν ιδιαίτερη σημασία είναι το κατά πόσον είναι δυνατή η αναγνώριση της ελευθερίας στον ιατρό να επιλέγει τους ασθενείς του, όπως και το κατά πόσο δικαιούται αντίστοιχα ο ασθενής να επιλέξει τον ιατρό του. Ενόψει του έντονα κοινωνικού χαρακτήρα του ιατρικού λειτουργήματος και της σύνδεσής του με το δημόσιο συμφέρον, όπως αυτό εξειδικεύεται στην προστασία της δημόσιας υγείας πρέπει να γίνει γενικά δεκτός ο περιορισμός της επαγγελματικής ελευθερίας του ιατρού.
Όσον αφορά όμως στο δεύτερο ζήτημα, αυτό δηλαδή της επιλογής ιατρού από τον ασθενή, δεχόμαστε ότι το Σύνταγμα αναγνωρίζει στα άτομα ανάλογο δικαίωμα, όπως προκύπτει από τη συνδυαστική εφαρμογή των άρθρων 5 παρ.2 και 21 παρ.3 Σ. Η φορολογική συμμετοχή στη δαπάνη, αλλά και η ασφαλιστική εισφορά του ασθενούς συνηγορούν εξάλλου υπέρ της παραπάνω θέσης.
Ένα τελευταίο ζήτημα, που μας απασχόλησε ήταν το αν ήταν συνταγματική η ρύθμιση, με την οποία εντάχθηκαν στο Ε.Σ.Υ. νοσοκομεία, τα οποία ιδρύθηκαν με διάταξη τελευταίας βούλησης, με βάση το 109 του Συντάγματος. Η ένταξη αυτή εντέλει κρίθηκε ως συνταγματική.
Συμπερασματικά θα λέγαμε ότι η δημόσια υγεία εντάσσεται σε ένα σύνθετο πλέγμα φορέων, υπηρεσιών και διαδικασιών, που διαμορφώνουν το περιεχόμενο της και καθορίζουν ανάλογα την έκταση του δικαιώματος για την προστασία της.
|