Ο θεσμός των Ανεξάρτητων Διοικητικών Αρχών βρίσκεται πάντα στην επικαιρότητα, καθώς καλείται καθημερινά να αντιμετωπίσει νέες μορφές εξουσίας και κινδύνων. Απόδειξη αυτού, αποτελούν οι τεχνολογικές και επιστημονικές εξελίξεις σε ποικίλους τομείς της οικονομικής και πολιτικής ζωής, που καθιστούν αναγκαία την παρουσία και την ενεργό δράση τους, για την προάσπιση θεμελιωδών δικαιωμάτων του πολίτη. Το δικαίωμα στην ισότητα, στην ασφάλεια, στην παιδεία και στην υγεία, στην ελεύθερη συμμετοχή στην οικονομική ζωή της χώρας, η ελευθερία του λόγου και της έκφρασης, του τύπου, το δικαίωμα στο περιβάλλον, είναι μερικά μόνο δείγματα συνταγματικά κατοχυρωμένων δικαιωμάτων που δέχονται τα πυρά της διαπλοκής, της κακοδιοίκησης και της αδυναμίας των σύγχρονων δημοκρατιών να τα διαφυλάξουν και να εγγυηθούν την αποτελεσματική τους άσκηση. Για αυτόν ακριβώς τον λόγο, συνεχώς εξαγγέλλονται καινούριες προτάσεις, όπως η πρόταση για δημιουργία ενός Συνηγόρου του Οπλίτη, είτε αυτόνομου είτε στο πλαίσιο του Συνηγόρου του Πολίτη, σε ότι αφορά τις στρατιωτικές υπηρεσίες, η δημιουργία Ανεξάρτητης Αρχής ισότητας, μία Ανεξάρτητη Αρχή για τον έλεγχο των οικονομικών των κομμάτων, άλλη για τις χρηματιστηριακές συναλλαγές των δημοσίων προσώπων, για το περιβάλλον, και πολλές ακόμα. Κατά την άποψή μου, σε μια εποχή, όπου η ελληνική κοινωνία αντιμετωπίζει τεράστια δυσκολία στον τομέα της παιδείας, λόγω των συντηρητικών συστημάτων εισαγωγής στην δευτεροβάθμια εκπαίδευση, της υποβάθμισης των δημόσιων σχολείων, των μη αξιοκρατικών συστημάτων βαθμολόγησης και της έλλειψης οργάνωσης των ελληνικών πανεπιστημίων, καθίσταται αναγκαία η ύπαρξη ενός Συνηγόρου της Παιδείας, μιας Ανεξάρτητης, από κομματικές σκοπιμότητες, Αρχής, η οποία θα καταρτίζεται από ανθρώπους αναγνωρισμένου κύρους στον χώρο αυτό, με ειδικά προβλεπόμενα προσόντα και χρόνια εμπειρία, με στόχο την άμεση στροφή στον ουσιαστικό ρόλο της παιδείας, της συνεχούς βελτίωσής της και της προάσπισης του δικαιώματος όλων σε αυτήν. Ομοίως, και το εθνικό σύστημα υγείας βρίσκεται σε ένα επίπεδο αρκετά υποβαθμισμένο, λόγω των παλαιών του δομών και των χαμηλών αμοιβών του Δημοσίου, που «αναγκάζουν» τους λειτουργούς του να καταφεύγουν στον ιδιωτικό τομέα. Για αυτόν τον λόγο, τα δημόσια νοσοκομεία, με την έλλειψη πόρων, υποδομών, προσωπικού, και, γενικότερα, οργάνωσης, υπολειτουργούν και δεν ανταποκρίνονται στις ανάγκες των πολιτών, οι οποίοι, κατά συνέπεια, εξαναγκάζονται να στραφούν προς τον ιδιωτικό τομέα, «χάνοντας», έτσι, το πραγματικό τους δικαίωμα στην Υγεία. Και εδώ, λοιπόν, θα ήταν ίσως αποτελεσματική, η θεσμοθέτηση ενός Συνηγόρου της Υγείας, κατά τα πρότυπα της Σουηδίας και της Αγγλίας, ή μίας ανεξάρτητης επιτροπής, με πρωταρχικό στόχο την αναβάθμιση του Ε.Σ.Υ. και την εναρμόνιση με τις ανάγκες της σύγχρονης κοινωνίας. Επίλογος Ο θεσμός των Ανεξάρτητων Διοικητικών Αρχών βρίσκεται πάντα στην επικαιρότητα, καθώς καλείται καθημερινά να αντιμετωπίσει νέες μορφές εξουσίας και κινδύνων. Απόδειξη αυτού, αποτελούν οι τεχνολογικές και επιστημονικές εξελίξεις σε ποικίλους τομείς της οικονομικής και πολιτικής ζωής, που καθιστούν αναγκαία την παρουσία και την ενεργό δράση τους, για την προάσπιση θεμελιωδών δικαιωμάτων του πολίτη. Το δικαίωμα στην ισότητα, στην ασφάλεια, στην παιδεία και στην υγεία, στην ελεύθερη συμμετοχή στην οικονομική ζωή της χώρας, η ελευθερία του λόγου και της έκφρασης, του τύπου, το δικαίωμα στο περιβάλλον, είναι μερικά μόνο δείγματα συνταγματικά κατοχυρωμένων δικαιωμάτων που δέχονται τα πυρά της διαπλοκής, της κακοδιοίκησης και της αδυναμίας των σύγχρονων δημοκρατιών να τα διαφυλάξουν και να εγγυηθούν την αποτελεσματική τους άσκηση. Για αυτόν ακριβώς τον λόγο, συνεχώς εξαγγέλλονται καινούριες προτάσεις, όπως η πρόταση για δημιουργία ενός Συνηγόρου του Οπλίτη, είτε αυτόνομου είτε στο πλαίσιο του Συνηγόρου του Πολίτη, σε ότι αφορά τις στρατιωτικές υπηρεσίες, η δημιουργία Ανεξάρτητης Αρχής ισότητας, μία Ανεξάρτητη Αρχή για τον έλεγχο των οικονομικών των κομμάτων, άλλη για τις χρηματιστηριακές συναλλαγές των δημοσίων προσώπων, για το περιβάλλον, και πολλές ακόμα. Κατά την άποψή μου, σε μια εποχή, όπου η ελληνική κοινωνία αντιμετωπίζει τεράστια δυσκολία στον τομέα της παιδείας, λόγω των συντηρητικών συστημάτων εισαγωγής στην δευτεροβάθμια εκπαίδευση, της υποβάθμισης των δημόσιων σχολείων, των μη αξιοκρατικών συστημάτων βαθμολόγησης και της έλλειψης οργάνωσης των ελληνικών πανεπιστημίων, καθίσταται αναγκαία η ύπαρξη ενός Συνηγόρου της Παιδείας, μιας Ανεξάρτητης, από κομματικές σκοπιμότητες, Αρχής, η οποία θα καταρτίζεται από ανθρώπους αναγνωρισμένου κύρους στον χώρο αυτό, με ειδικά προβλεπόμενα προσόντα και χρόνια εμπειρία, με στόχο την άμεση στροφή στον ουσιαστικό ρόλο της παιδείας, της συνεχούς βελτίωσής της και της προάσπισης του δικαιώματος όλων σε αυτήν. Ομοίως, και το εθνικό σύστημα υγείας βρίσκεται σε ένα επίπεδο αρκετά υποβαθμισμένο, λόγω των παλαιών του δομών και των χαμηλών αμοιβών του Δημοσίου, που «αναγκάζουν» τους λειτουργούς του να καταφεύγουν στον ιδιωτικό τομέα. Για αυτόν τον λόγο, τα δημόσια νοσοκομεία, με την έλλειψη πόρων, υποδομών, προσωπικού, και, γενικότερα, οργάνωσης, υπολειτουργούν και δεν ανταποκρίνονται στις ανάγκες των πολιτών, οι οποίοι, κατά συνέπεια, εξαναγκάζονται να στραφούν προς τον ιδιωτικό τομέα, «χάνοντας», έτσι, το πραγματικό τους δικαίωμα στην Υγεία. Και εδώ, λοιπόν, θα ήταν ίσως αποτελεσματική, η θεσμοθέτηση ενός Συνηγόρου της Υγείας, κατά τα πρότυπα της Σουηδίας και της Αγγλίας, ή μίας ανεξάρτητης επιτροπής, με πρωταρχικό στόχο την αναβάθμιση του Ε.Σ.Υ. και την εναρμόνιση με τις ανάγκες της σύγχρονης κοινωνίας.

Οι Ανεξάρτητες Διοικητικές Αρχές (Α.Δ.Α.) εμφανίσθηκαν αρχικά στη Γαλλια κυρίως από το 1950. Την πρώτη ΑΔΑ αποτέλεση η Επιτροπή για τον έλεγχο των Τραπεζών, η οποία ιδρύθηκε το 1941. Ακολούθησε η Commission Paritaire des Publications des Presse και ένα χρόνο πριν το Σύνταγμα του 1958 το Conseil de l’ Agence France Presse. Οι γρήγορες εξελίξεις σε όλους τους τομείς της ζωής σε συνδυασμό με την πολυπλοκοποίηση των προβλημάτων, τόσο στην οικονομία, το εμπόριο, τις νέες τεχνολογίες, την αύξηση της γραφειοκρατίας, τις δυσλειτουργίες ανάμεσα στη Διοίκηση και στους διοικούμενους, την δημιουργία των υπερεθνικών οργανισμών (ΕΟΚ), όσο και οι εξελίξεις στο χώρο των τηλεπικοινωνιών, της ραδιοφωνίας και της τηλεόρασης, ενδεχομένως και μία επάνοδος του corporatisme, συνιστούν τους λόγους για τη δημιουργία των ανεξάρτητων διοικτητικών αρχών. Ακόμη, οι Ανεξάρτητες Διοικητικές Αρχές αποτελούν το νέο τρόπο που αποφασίζει να “απαντήσει” η πολιτική εξουσία στη δημιουργία νέων εξουσιών (γραφειοκρατίας, επιστήμης, τεχνολογίας, οικονομίας) και την ενδυνάμωση των παραδοσιακών εξουσιών (πολιτική εξουσία, οικονομικές δυνάμεις). Οι ΑΔΑ στην Ελλάδα λειτουργούν κατά κύριο λόγο με βάση το γαλλικό υπόδειγμα, υπόδειγμα στο οποίο στηρίχτηκε ο Έλληνας νομοθέτης και προχώρησε στην ίδρυσή τους. Καθημερινά οι ΑΔΑ απασχολούν του νομικούς, τους δικαστές καθώς και όλους τους πολίτες, αφού με τη δράση τους επηρρεάζουν τη ζωή όλων.

Περίληψη Ο Συνήγορος του Πολίτη είναι μία ανεξάρτητη διοικητική αρχή που κατοχυρώνεται με το Σύνταγμα. Ο θεσμός αυτός λειτουργεί ήδη σε περισσότερες από 100 χώρες στον κόσμο και εγκαινιάστηκε στη χώρα μας το 1998. Αποστολή του είναι η διαμεσολάβηση μεταξύ πολιτών και δημόσιων υπηρεσιών για την προστασία των δικαιωμάτων των πολιτών,την καταπολέμηση της κακοδιοίκησης και την τήρηση της νομιμότητας.Το έργο της Αρχής οργανώνεται στους εξής τέσσερις κύκλους δραστηριότητας: α)Δικαιωμάτων του Ανθρώπου β)Κοινωνικής Προστασίας γ) Ποιότητας ζωής δ)Σχέσεων Κράτους-Πολίτη ε)Δικαιωμάτων του παιδιού.Ο πολίτης που θέλει να προσφύγει στο ΣτΠ πρέπει να υποβάλλει σχετική αναφορά για ενεργεια ή παράλειψη τηε διοίκησης.Ο Συνήγορος ερευνά την καταγγελία,συντασσει πόρισμα που γνωστοποιεί στον αρμόδιο Υπουργό και αν διαπιστώσει παρανομία λαμβάνει τα απαραίτητα μέτρα.

Η εισαγωγή της νομοθεσίας σχετικά με την προστασία προσωπικών δεδομένων στην Ελλάδα έγινε ουσιαστικά με τον ν. 2472/97.Με βάση τις διατάξεις του νόμου αυτού, ιδρύθηκε η ανεξάρτητη δημόσια αρχή, η Αρχή Προστασίας Προσωπικών Δεδομένων. Ενώ παράλληλα προσδιορίστηκε ο τρόπος λειτουργίας και οι αρμοδιότητές της. Η αποτελεσματικότητα της Αρχής αυτής είναι ικανοποιητική, η οργάνωσή της επιδέχεται όμως βελτιώσεις δεδομένου ότι θα πρέπει να ξεπεραστούν οι παρούσες δυσκολίες που την αποπροσανατολίζουν από το έργο της.

Περίληψη Η πορεία για τη δημιουργία μιας Ανεξάρτητης Διοικητικής Αρχής Προστασίας Προσωπικών Δεδομένων στην Ελλάδα διήρκεσε δεκατέσσερα χρόνια και η Αρχή θεσμοθετήθηκε τελικά με το νόμο 2472/97 κατόπιν σχετικής οδηγίας της Ευρωπαϊκής Κοινότητας και ως αίτημα των καιρών. Ήδη η Αρχή έχει αναπτύξει έντονη δραστηριότητα κάτι που φαίνεται από το πλήθος των αποφάσεων και των γνωμοδοτήσεων που έχει εκδώσει. Το μελλοντικό της έργο όμως θα εξαρτηθεί από τη διατήρηση της ανεξαρτησίας της.

Πρόλογος ΜΕΡΟΣ ΠΡΩΤΟ ΟΙ ΑΝΕΞΑΡΤΗΤΕΣ ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ 1.Ιστορικά 2.Γέννηση 3.Διάκριση 4.Αποστολή 5.Αρχές 6.Δοικητικές 7.Ανεξάρτητες 8.Η νομοθετική εξουσία και οι ανεξάρτητες διοικητικές αρχές 9.Η δικαστική εξουσία και οι ανεξάρτητες διοικητικές αρχές 10.Η εκτελεστική εξουσία και οι ανεξάρτητες διοικητικές αρχές ΜΕΡΟΣ ΔΕΥΤΕΡΟ ΟΙ ΑΝΕΞΑΡΤΗΤΕΣ ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ Mέσα Μαζικής Επικοινωνίας Εθνικό Ραδιοτηλεοπτικό Συμβούλιο Εθνική Επιτροπή Ηλεκτρονικών Μέσων Επικοινωνίας(ΕΕΗΜΕ) Η Αρχή Προστασίας Προσωπικών Δεδομένων Η Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς Η Επιτροπή Ανταγωνισμού Ο Συνήγορος του Πολίτη Η Ρυθμιστική Αρχή Ενέργειας Η Εθνική Επιτροπή Τηλεπικοινωνιών και Ταχυδρομείων Το Ανώτατο Συμβούλιο Επιλογής Προσωπικού Η ρυθμιστική Αρχή Θαλασσίων Ενδομεταφορών ΝΟΜΟΛΟΓΙΑ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

VIII. Περίληψη της εργασίας-Summary of Subject Η παρούσα εργασία αναφέρεται στο Εθνικό Συμβούλιο Ραδιοτηλεόρασης. Αρχικώς γίνεται μνεία στο άρθρο 15 του Ελληνικού Συντάγματος, στο οποίο κατοχυρώνεται συνταγματικά η ελευθερία του κινηματογράφου και της φωνογραφίας. Αξίζει να αναφερθούν οι νόμοι 1730/1987 και 1866/1989, που ρυθμίζουν τη ραδιοτηλεόραση. Το ΕΣΡ είναι μια ανεξάρτητη διοικητική αρχή. Στην εργασία γίνεται αναφορά στην ίδρυση και λειτουργία του ΕΣΡ, στις αρμοδιότητές του, στα μέλη του, στον τρόπο, με τον οποίο προσβάλλονται οι πράξεις του. Στο τέλος ο αναγνώστης μπορεί να δει τη θέση του ΕΣΡ στην Ευρωπαϊκή Κοινότητα, ενώ έχουν ήδη αρχίσει συζητήσεις ως προς τη συνταγματική κατοχύρωσή του, κάτι το οποίο θα συμβάλλει σαφώς στην ενίσχυση της ανεξαρτησίας αυτού του θεσμού.

Ο ενδιάμεσος έλεγχος ασκείται από ανεξάρτητη διοικητική αρχή, που συστήθηκε με τον Ν 2477/1997, ο οποίος συμπληρώθηκε με τον νέο Ν 3094/2003. η Α.Α. αποτελείται από τον Σ.τ.Π. και πέντε βοηθούς συνηγόρους, που έχουν επικουρικό έργο. Αρμοδιότητα του Σ.τ.Π. είναι η έρευνα ατομικών διοικητικών πράξεων ή παραλείψεων ή υλικών ενεργειών που παραβιάζουν δικαιώματα ή προσβάλλουν νόμιμα συμφέροντα φυσικών ή νομικών προσώπων. Δεν επιλαμβάνεται όμως υποθέσεων που εκκρεμούν ενώπιον δικαστικής αρχής. Ο Σ.τ.Π. ενεργεί κατόπιν ενυπόγραφης αναφοράς κάθε ενδιαφερομένου ή και αυτεπάγγελτα, ιδίως για υποθέσεις που έχουν προκαλέσει ιδιαίτερο ενδιαφέρον της κοινής γνώμης. Η προθεσμία υποβολής αναφοράς είναι 6 μήνες από το ελεγχόμενο συμβάν. Ο Σ.τ.Π. μπορεί να ζητά από τις δημόσιες υπηρεσίες κάθε πληροφορία, έγγραφο ή άλλο αποδεικτικό στοιχείο για την υπόθεση, να εξετάζει πρόσωπα, να ενεργεί αυτοψία και να παραγγέλλει πραγματογνωμοσύνη. Η μη σύμπραξη δημόσιας υπηρεσίας στη διεξαγωγή της, αποτελεί αντικείμενο ειδικής έκθεσης του ΣτΠ προς τον αρμόδιο υπουργό. Μετά την έρευνα, εάν η αναφορά κρίνεται από τον Σ.τ.Π. αόριστη, αβάσιμη ή ασήμαντη, τίθεται στο αρχείο. Στην αντίθετη περίπτωση συντάσσεται πόρισμα που περιέχει προτάσεις προς τον αρμόδιο υπουργό και τις αρμόδιες υπηρεσίες. Ο δε Σ.τ.Π. διαμεσολαβεί με κάθε πρόσφορο τρόπο για την επίλυση του προβλήματος του ενδιαφερομένου. Οι πέντε κύκλοι εργασιών του Σ.τ.Π. είναι: ο κύκλος δικαιωμάτων του ανθρώπου, ο κύκλος κοινωνικής προστασίας, ο κύκλος ποιότητας ζωής, ο κύκλος σχέσης κράτους – πολίτη, ο κύκλος δικαιωμάτων του παιδιού.

H εργασία αυτή έχει ως θέμα της τις ανεξάρτητες αρχές. Μετά και την πρόσφατη αναθεώρηση του Συντάγματος υπάρχουν δύο κατηγορίες αρχών: αυτές που προβλέπονται από το Σύνταγμα και όσες δεν έχουν προβλεφθεί. Για τις πρώτες, το θέμα της νομικής τους φύσης, της προσωπικής και λειτουργικής ανεξαρτησίας των μελών τους, και του δικαστικού ελέγχου των πράξεών τους είναι ενιαίο και ξεκαθαρισμένο. Αντίθετα, για την δεύτερη κατηγορία, αν και υπάρχουν πολλές κοινές ρυθμίσεις, χαρακτηριστικό τους στοιχείο είναι η έλλειψη ενός κοινού πλαισίου. Ειδικότερα οι συνταγματικά κατοχυρωμένες αρχές είναι το Εθνικό Συμβούλιο Ραδιοτηλεόρασης, η Αρχή Προστασίας Δεδομένων Προσωπικού Χαρακτήρα, το ΑΣΕΠ, ο Συνήγορος του Πολίτη και η Αρχή Προστασίας του Απορρήτου. Μια συνολική εκτίμηση είναι ότι με την νέα συνταγματική πρόβλεψη τέθηκαν οι βάσεις για την οριοθέτηση και σχηματοποίηση του θεσμού των ανεξάρτητων αρχών.