Θέμα της προκείμενης εργασίας είναι η αστική ευθύνη του κράτους για αντισυνταγματικές δικαστικές ενέργειες. Στις περιπτώσεις που ,κατά την άσκηση της δραστηριότητας τους ,τα όργανά του κράτους προκαλούν ζημία, αυτό καλείται να αποζημιώσει τους ζημιωθέντες, καθώς η άσκηση της δημόσιας εξουσίας διέπεται από την αρχή της νομιμότητας και την αρχή του κοινωνικού κράτους δικαίου. Τα όργανα του δημοσίου δεν έχουν δικαίωμα να αυθαιρετούν, αλλά είναι υποχρεωμένα να αναπτύσσουν τη δραστηριότητα τους μέσα στα όρια που θέτουν οι αρχές αυτές, οι οποίες επιτελούν βασικές για την έννομη τάξη λειτουργίες . Στο πεδίο της δικαστικής λειτουργίας υπάρχουν δύο περιπτώσεις, όπου ο νομοθέτης βάσει ρητών συνταγματικών διατάξεων, προβλέπει έννομες συνέπειες για παράνομη δικαστική ενέργεια: στην κακοδικία και την άδικη καταδίκη ή προφυλάκιση. Εκτενής αναφορά γίνεται και στην αγωγή κακοδικίας και στο Ειδικό Δικαστήριο Κακοδικίας, η λειτουργία όμως του οποίου από το 1952 δεν έχει πείσει κανέναν για τον λόγο ύπαρξης του. Ο θεσμός του Ειδικού Δικαστηρίου Κακοδικίας, παρά τις κατά καιρούς νομοθετικές του βελτιώσεις, δεν κατόρθωσε να αρθεί στο ύψος της αποστολής του και δε φαίνεται να ανταποκρίνεται στο σκοπό για τον οποίο συστάθηκε.

Είναι φανερό ,πως η έννομη τάξη στη σύγχρονη εποχή είναι όχι μόνο αυτοτελής, αλλά επιδρά όλο και περισσότερο στις σχέσεις μεταξύ των πολιτών,με ιδιαίτερη μάλιστα επιρροή στο πλέγμα των ατομικών και κοινωνικών δικαιωμάτων .Το κράτος ,λοιπόν ,στις περιπτώσεις που ,κατά την άσκηση της δραστηριότητας τους ,τα όργανά του προκαλούν ζημία ,κυρίως περιουσιακή ,καλείται να αποζημιώσει τους ζημιωθέντες (χρηματική συνήθως αποζημίωση ) .Αστική ευθύνη του κράτους θεμελιώνεται και στην περίπτωση που νόμος αντισυνταγματικός πλήττει περιουσιακά δικαιώματα και συμφέροντα ιδιωτών .Καθώς η άσκηση της δημόσιας εξουσίας διέπεται από την αρχή της νομιμότητας και την αρχή του κοινωνικού κράτους δικαίου τα όργανα του δημοσίου δεν έχουν δικαίωμα να αυθαιρετούν,αλλά είναι υποχρεωμένα να αναπτύσσουν τη δραστηριότητα τους μέσα στα όρια που θέτουν οι αρχές αυτές,οι οποίες επιτελούν έτσι βασικές για την έννομη τάξη λειτουργίες .

Στη συγκεκριμένη εργασία θα τεθεί υπό εξέταση και ανάλυση το ζήτημα του ελέγχου της συνταγματικότητας των νόμων. Ειδικότερα, θα γίνει προσπάθεια να απαντηθούν ορισμένα κρίσιμα ερωτήματα, δηλαδή, σε τί συνίσταται το τεκμήριο της συνταγματικότητας των νόμων, καθώς και η τυπική και ουσιαστική συνταγματικότητα, τί συνεπάγεται η υπεροχή του Συντάγματος, πώς ασκείται ο έλεγχος της συνταγματικότητας αυτής και τέλος, πώς οριοθετείται. Είναι γεγονός πως το Σύνταγμα αποτελεί τον υπέρτατο, έναντι όλων των άλλων, νόμο. Η άσκηση του δικαστικού ελέγχου είναι η πιο αποτελεσματική επιβεβαίωση του αυστηρού χαρακτήρα του Συντάγματος και της υπεροχής του έναντι όλων των υποδεέστερων κανόνων δικαίου. Το τεκμήριο της συνταγματικότητας των νόμων θεμελιώνεται από την ύπαρξη του προληπτικού ελέγχου. Η συνταγματικότητα των νόμων διακρίνεται σε τυπική και ουσιαστική. Αφενός, τυπική συνταγματικότητα είναι η συμφωνία του τρόπου παραγωγής του κοινού δικαίου προς τις διαδικαστικού περιεχομένου συνταγματικές διατάξεις. Αφετέρου, ουσιαστική συνταγματικότητα είναι η συμφωνία του περιεχομένου του κοινού δικαίου προς το κανονιστικό περιεχόμενο του Συντάγματος. Τα είδη του ελέγχου είναι αρκετά με βάση ορισμένα κριτήρια. Ανάλογα με το χρόνο άσκησης διακρίνεται σε προληπτικό και κατασταλτικό, ενώ ανάλογα με τα όργανα άσκησης, σε πολιτικό και δικαστικό. Από την πλευρά του, ο δικαστικός έλεγχος, με κριτήριο τη μορφή οργάνωσής του διαχωρίζεται σε συγκεντρωτικό και αποκεντρωτικό, ενώ με βάση τον τρόπο άσκησης σε κατ’ αίτηση και κατ’ ένσταση. Το πρόβλημα που τίθεται στη χώρα μας- όντως και σε πολλές άλλες χώρες- είναι η οριοθέτηση αυτού του πλέον δεδομένου αυτού ελέγχου, καθώς τις περισσότερες φορές ασκείται εμπειρικά και αποσπασματικά.

7. Περίληψη Στο παρόν πόνημα γίνεται μία προσπάθεια ανάπτυξης του ζητήματος της αστικής ευθύνης του κράτους σύμφωνα με το ισχύον δίκαιο. Αναλύονται οι προϋποθέσεις αστικής ευθύνης, το στοιχείο του παρανόμου και οι ερμηνευτικές δυσχέρειες του προσδιορισμού του. Τίθενται επίσης σε γνώση του αναγνώστη οι προϊσχύσασες θεωρίες και η σύγχρονη θεωρία αναφορικά με το συγκεκριμένο ζήτημα. Τέλος παρουσιάζεται μία προσπάθεια σύνδεσης του θέματος με την παραβίαση του Ευρωπαϊκού Δικαίου ως μέρους του εσωτερικού δικαίου.

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ 1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ………………………………………………… 2. ΤΑ ΘΕΜΕΛΙΑ ΤΟΥ ΔΙΚΑΣΤΙΚΟΥ ΕΛΕΓΧΟΥ ΤΗΣ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑΣ ΤΩΝ ΝΟΜΩΝ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ… 2.1.Ιστορική Αναδρομή……………………………….. 2.2.Διάκριση των εξουσιών………………………….. 2.3.Η υπεροχή του Συντάγματος…………………….. 2.4.Επιτακτικότητα του Συντάγματος……………… 3. ΤΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΕΛΕΓΧΟΥ ΤΗΣ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑΣ ΤΩΝ ΝΟΜΩΝ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ-ΑΝΑΦΟΡΑ ΣΤΟ ΟΜΟΣΠΟΝΔΙΑΚΟ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΚΟ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟ ΤΗΣ ΓΕΡΜΑΝΙΑΣ…… 3.1.Χαρακτηριστικά του ελέγχου της συνταγματικότητας από τα δικαστήρια και τους διαιτητές………………………………………….. 3.2.Χαρακτηριστικά του ελέγχου της συνταγματι- κότητας στο Ανώτατο Ειδικό Δικαστήριο…….. 3.3.Ουσιαστική και Τυπική (Εξωτερική-Εσωτερική) Συνταγματικότητα……………………………….. 3.4.Το Ομοσπονδιακό Συνταγματικό Δικαστήριο της Γερμανίας………………………………………… 4. Η ΤΥΧΗ ΤΗΣ ΑΝΤΙΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΚΗΣ ΔΙΑΤΑΞΗΣ.. 4.1.Στα πλαίσια του αποκεντρωτικού ελέγχου……. 4.1.1.Ειδικότερα το Συμβούλιο της Επικρατείας. 4.1.2.Tι πρέπει να κάνει ο νομοθέτης………… 4.2.Στα πλαίσια του συγκεντρωτικού ελέγχου (ενώπιον του Α.Ε.Δ.)…………………………… 4.3.Οι αποφάσεις-εκκλήσεις του Ομοσπονδιακού Συνταγματικού Δικαστηρίου της Γερμανίας…… 5. ΕΥΡΕΣΗ ΤΟΥ ΝΟΜΟΥ ΠΟΥ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΕΦΑΡΜΟΣΤΕΙ ΜΕΤΑ ΤΗ ΔΙΑΓΝΩΣΗ ΤΗΣ ΑΝΤΙΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑΣ ΣΥΓΚΕΚΡΙΜΕΝΗΣ ΔΙΑΤΑΞΗΣ…………………………… 5.1.Γενικός προβληματισμός………………………… 5.2.Η γενική ρύθμιση στη θέση του αντισυνταγματικού κανόνα (Σχέση κανόνα-εξαίρεσης)-Νομολογιακά Παραδείγματα……………………………………… 5.3.Παραμερισμός της αντισυνταγματικής δυσμενούς διάταξης και αναβίωση της προηγουμένης ευμε- νούς-Νομολογιακό Παράδειγμα …………. 5.4.Επέκταση της εφαρμογής ειδικότερων διατάξεων - Νομολογιακά Παραδείγματα……………………… 6. ΜΕΡΙΚΗ ΑΝΤΙΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ ………… …. 6.1.Οι απόψεις στην Ελληνική θεωρία……………... 6.2.Η κήρυξη της μερικής ακυρότητας νόμων από το Ομοσπονδιακό Συνταγματικό Δικαστήριο της Γερ- μανίας………………………………………………. 6.2.1.Ποσοτική (Quantitative Teilnichtigkeit)…… 6.2.2.Ποιοτική (Qualitative Teilnichtigkeit)……... 7. ΣΥΜΦΩΝΗ ΜΕ ΤΟ ΣΥΝΤΑΓΜΑ ΕΡΜΗΝΕΙΑ ΚΑΙ ΕΛΕΓΧΟΣ ΤΗΣ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑΣ ΤΩΝ ΝΟΜΩΝ 8. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ ………………………………… 9.ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ…………………………………… 10.ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΝΟΜΟΛΟΓΙΑΣ…………………..

ΕΙΣΑΓΩΓΗ 2 1. Η ΔΙΑΦΑΝΕΙΑ ΩΣ ΤΟ ΜΕΙΖΟΝ ΔΙΑΚΥΒΕΥΜΑ ΤΗΣ ΑΝΑΘΕΩΡΗΣΗΣ ΤΟΥ 2001 3 1.1 ΘΕΣΠΙΣΗ ΕΓΓΥΗΣΕΩΝ ΔΙΑΦΑΝΕΙΑΣ ΩΣ ΠΡΟΣ ΤΟ ΝΟΜΟΘΕΤΙΚΟ ΕΡΓΟ 3 1.2 ΘΕΣΠΙΣΗ ΕΓΓΥΗΣΕΩΝ ΔΙΑΦΑΝΕΙΑΣ ΩΣ ΠΡΟΣ ΕΚΛΟΓΙΚΕΣ ΔΑΠΑΝΕΣ 5 2. Η ΑΞΙΩΣΗ ΓΙΑ ΔΙΑΦΑΝΕΙΑ – ‘ΚΑΘΑΡΣΗ’ ΣΤΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΕΞΟΥΣΙΑ 6 2.1 ΕΝΝΟΙΟΛΟΓΙΚΟ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟ ΤΟΥ ΟΡΟΥ ‘ΔΙΑΠΛΕΚΟΜΕΝΑ ΣΥΜΦΕΡΟΝΤΑ’ 6 2.2 ΠΡΟΙΣΧΥΟΝ ΣΥΝΤΑΓΜΑ ΤΟΥ 1975/86 7 2.3 ΑΝΤΙΜΟΝΟΠΩΛΙΑΚΗ ΝΟΜΟΘΕΣΙΑ ΝΟΜΟΣ 2328/1995 7 2.4 ΤΟ ΑΡΘΡΟ 14.9 ΤΟΥ Σ. ΤΟ ΑΣΥΜΒΙΒΑΣΤΟ ΜΕΤΑΞΥ ΤΗΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑΣ ΣΤΟ ΧΩΡΟ ΤΩΝ ΜΜΕ ΚΑΙ ΤΗΣ ΑΝΑΛΗΨΗΣ ΠΡΟΜΗΘΕΙΩΝ Η΄ ΕΡΓΩΝ ΤΟΥ ΔΗΜΟΣΙΟΥ. 8 2.5 ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΤΗΣ ΨΗΦΙΣΗΣ 10 2.6 Η ΕΝΝΟΙΑ ΤΟΥ ΒΑΣΙΚΟΥ ΜΕΤΟΧΟΥ 11 2.7 Η ΕΝΝΟΙΑ ΤΩΝ ΠΑΡΕΝΘΕΤΩΝ ΠΡΟΣΩΠΩΝ 15 3. ΤΙ ΙΣΧΥΕΙ ΤΙΣ ΑΛΛΕΣ ΧΩΡΕΣ 17 ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ - SUMMARY 19 ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ ΚΑΙ ΑΡΘΡΟΓΡΑΦΙΑ 20 ΝΟΜΟΛΟΓΙΑ 22 ΓΝΩΜΟΔΟΤΗΣΕΙΣ 22 ΦΡΑΣΕΙΣ-ΚΛΕΙΔΙΑ 22 ΧΡΗΣΙΜΑ WEBSITES 22