ΠΕΡΙΛΗΨΗ Το πρόβλημα της νομικής σύγκρουσης των συνταγματικών δικαιωμάτων ανάγεται στη μεταβολή της έννομης τάξης και στην προσκολλημένη στην ατομικιστική νομική παράδοση, σκέψη. Γι'αυτό και η σύγκρουση αυτή δεν μορεί να αρθεί ούτε με τημ μέθοδο της ιεράρχησης των δικαιωμάτων ούτε και με αυτή της πρακτικής εναρμόνισης πολλώ δε μάλλον μέσω της στάθμισης των συμφερόντων, όπως αναπτύχθηκε από το ΓΟΣΔ καθότι οδηγεί σε αυθαιρεσία του δικαστή και ανασφάλεια δικαίου. Η εικόνα της σύγκρουσης είναι πλαστή και δε συμβιβάζεται με τη σύγχρονη έννομη τάξη. Η σύκρουση δικαιωμάτων είναι εφικτή μόνο υπό το πρίσμα της πραγματικής σύγκρουσης και αίρεται μέσω της μεθόδου της θεσμικής εφαρμογής.

Περίληψη Η αρχή της βασικής ισχύος των συνταγματικών δικαιωμάτων σημαίνει ότι όλα τα συνταγματικά δικαιώματα εφαρμόζονται καταρχήν σε όλες τις έννομες σχέσεις και ως προς όλο το περιεχόμενό τους. Η αρχή αυτή, που αναλύεται σε τρεις μερικότερες συνιστώσες, αποκτά ουσία μόνο στην μονιστική έννομη τάξη της οποίας το Σύνταγμα τίθεται επικεφαλής, ως καθολικός και υπέρτατος νόμος. Με την αρχή της βασικής ισχύος συνδέονται γενικότερα θέματα εφαρμογής των συνταγματικών δικαιωμάτων, όπως το ζήτημα της τριτενέργειας και των ειδικών κυριαρχικών σχέσεων, τα οποία στο πλαίσιο της σύγχρονης νομικής θεώρησης αποτελούν ορθότερα ζητήματα θεσμικής εφαρμογής, η οποία στηρίζεται στην αιτιώδη συνάφεια θεσμού - δικαιώματος. Κεφαλαιώδη σημασία για τη νομική θεμελίωση των παραπάνω αποκτά η διάταξη του άρθρου 25 παρ. 1 εδ. γ΄ του ισχύοντος Συντάγματος, σύμφωνα με την οποία: «Τα δικαιώματα αυτά [τα δικαιώματα του ανθρώπου, ως ατόμου και ως μέλους του κοινωνικού συνόλου] ισχύουν και στις σχέσεις μεταξύ ιδιωτών στις οποίες προσιδιάζουν» .

Με τη προηγηθείσα ανάλυση κατέστη νομίζω σαφές ότι η προστασία του φυσικού περιβάλλοντος αποτελεί και θα αποτελεί ζήτημα φλέγον με παγκόσμιο ενδιαφέρον από την πλευρά των σύγχρονων αλλά και των μελλουσών γενεών. Αυτός είναι και ο λόγος για τον οποίο η νομική προστασία του φυσικού περιβάλλοντος έχει ιδιαίτερα ενισχυθεί τα τελευταία χρόνια κυρίως χάρη στις αποφάσεις του ΣτΕ που έχει επιδείξει ιδιαίτερη ευαισθησία σε ό, τι αφορά στην προστασία του φυσικού περιβάλλοντος. Επιπλέον, με την πρόσφατη αναθεώρηση του 2001 φανερώνεται για ακόμη μια φορά η τάση περιχαράκωσης του φυσικού περιβάλλοντος απέναντι στη αναθρώπινη παρεμβατικότητα, κυρίως με τη ρητή αναγνώριση δικαιώματος στην προστασία του περιβάλλοντος, την πρόβλεψη της αρχής της αειφορίας και την αναγωγή της σε συνταγματικό κανόνα, δηλαδή κανόνα με αυξημένη τυπική ισχύ καθώς επίσης και με τον ορισμό της έννοιας του δάσους. Στοιχεία που αποτελούν εκδήλωση του φαινομένου της «επεκτατικής λειτουργίας του Σύγχρονου Περιβαλλοντικού Συντάγματος». Αυτό σημαίνει ότι το Σύνταγμα του 2001, καλείται να αντιμετωπίσει νέα προβλήματα και να αναπτύξει νέες περιβαλλοντικές εγγυήσεις απέναντι σε καινούργιες απειλές και πηγές διακινδύνευσης για το άτομο, τις ομάδες και την ολότητα. Από τα ανωτέρω καθίσταται σαφές ότι η προστασία του περιβάλλοντος, ως δικαίωμα του κάθε ατόμου αλλά συνάμα και ως κρατική υποχρέωση, αναδεικνύεται σε μείζονος νομικοπολιτικής σημασίας στοιχείο της αρχής του κοινωνικού κράτους δικαίου. Μέσα, όμως, από τη σύγχρονη συνταγματικοπολιτική αλλά κυρίως την κοινωνικοοικονομική πραγματικότητα πηγάζει η βασική προβληματική της «σύγκρουσης» ανάμεσα στην προστασία του περιβάλλοντος και στην προστασία της οικονομικής ανάπτυξης καθώς και της ιδιοκτησίας. Η άρση της πραγματικής αυτής σύγκρουσης είναι πασιφανές ότι δεν μπορεί να επιτευχθεί με την a priori αναγνώριση της υπεροχής της προστασίας του περιβάλλοντος επί της οικονομικής ανάπτυξης ή το αντίστροφο. Στην ουσία των πραγμάτων, ο θεμελιώδης κανόνας της ανάπτυξης αποτελεί το «προϊόν» μιας σύμφωνης με το άρθρο 24 του Συντάγματος, ερμηνείας των επιμέρους ορισμών του άρθρου 106 του Συντάγματος. Αναπτύσσει, έτσι, μια υπερέχουσα κανονιστική δυναμική, η οποία συνιστά απόρροια όχι μόνον της αυτόνομης ηθικής υπεραξίας της προστασίας του περιβάλλοντος μέσα στη σύγχρονη μεταβιομηχανική κοινωνία αλλά και λογική συνέπεια της ιδιαίτερης φύσης της περιβαλλοντικής προστασίας, ως κανονιστικού στοιχείου με ειδικότερο περιεχόμενο σε σχέση με το στόχο της οικονομικής ανάπτυξης και της ιδιωτικής οικονομικής πρωτοβουλίας.