Περιεχόμενα Εισαγωγικά Η θεωρία πάνω στο ζήτημα της νομικής προσωπικότητας των κομμάτων Για τα κόμματα γενικά-ορισμός- σκοποί-ιστορική ανασκόπηση Η νομική μορφή των πολιτικών κομμάτων κατά το τυπικό, το μικτό και το ουσιαστικό σύστημα Τα πολιτικά κόμματα στην ελληνική έννομη τάξη Τα πολιτικά κόμματα δεν είναι νομικά πρόσωπα Η αντίθετη άποψη: τα πολιτικά κόμματα φέρουν νομική προσωπικότητα Επίλογος

Η. ΤΑ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΚΑ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ ΣΤΟ ΘΕΣΜΟ ΤΩΝ ΠΟΛΙΤΙΚΩΝ ΚΟΜΜΑΤΩΝ-ΠΕΡΙΛΗΨΗ ΤΟΥ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟΥ ΤΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ Καταπιαστήκαμε με τα πολιτικά κόμματα και τη θέση τους ως θεσμού με βασικό άξονα τα συνταγματικά δικαιώματα. Το θέμα μπορεί να διερευνηθεί σε διττή κατεύθυνση: Αφενός με αφετηρία τη θέαση των κομμάτων ως ολοτήτων, τα πολιτικά κόμματα είναι τα ίδια φορείς συνταγματικών δικαιωμάτων. Αφετέρου, οι πολίτες που συμμετέχουν στα κόμματα είναι επίσης φορείς δικαιωμάτων άμεσα σχετιζόμενων με την ιδιότητας τους αυτής. Ετσι, καταλήγουμε στους δύο άξονες με βάση τους οποίους γίνεται η επισκόπηση του θεσμού και της σχέσης του με τα συνταγματικά δικαιώματα. Ωστόσο δεν είναι ζητήματα ανεξάρτητα μεταξύ τους, άλλα υπάρχει σχέση επηρεασμού. Τελικός αποδέκτης πάντως των ιδιαίτερων μεταχειρίσεων των κομμάτων και των μελών τους, με σκοπό μια υγιη πολιτική ζωη, δεν είναι παρά η ίδια η ουσία του πολιτεύματος.

Τα πολιτικά κόμματα είναι φορείς όλων εκείνων των συνταγματικών δικαιωμάτων που προσιδιάζουν στην φύση τους , ως ενώσεων προσώπων . Τα συνταγματικά δικαιώματα ωστόσο κατά την θεσμική προσαρμογή τους , μεταβάλλουν το εννοιολογικό τους περιεχόμενο προκειμένου να αποκτήσουν λειτουργικότητα στον θεσμό των κομμάτων . Το Σύνταγμα έχει ανάξει τα κόμματα σε απόλυτους σχεδόν φορείς της κρατικής εξουσίας και τους έχει αναγνωρίσει όλες τις διαστάσεις των δικαιωμάτων τους : αμυντική , προστατευτική και εξασφαλιστική .

Τα πολιτικά κόμματα διαδραματίζουν καθοριστικό ρόλο στη λειτουργία του σύγχρονου δημοκρατικού πολιτεύματος. Τα κόμματα είναι ελεύθερα να καθορίζουν τους πολιτικούς τους στόχους. Ωστόσο, για την επίτευξη των στόχων αυτών πρέπει να δαπανηθούν μεγάλα χρηματικά ποσά, προκειμένου να καταστρωθούν πολιτικά προγράμματα, να διαδοθούν οι πολιτικές ιδέες των κομμάτων και να συμμετάσχουν αυτά στις εκλογικές αναμετρήσεις. Για την κάλυψη των οικονομικών τους αναγκών τα κόμματα λαμβάνουν τόσο ιδιωτική όσο και κρατική χρηματοδότηση. Ο νόμος καθορίζει τις προϋποθέσεις και τις μεθόδους χορήγησης της οικονομικής αυτής ενίσχυσης, μεριμνώντας για την τήρηση της αρχής της ισότητας των ευκαιριών μεταξύ των πολιτικών κομμάτων.

Η εργασία αυτή πραγματεύεται το φαινόμενο του πολιτικού κόμματος ως βασικού θεσμού του δημοκρατικού πολιτεύματος και ως κυρίαρχου τρόπου πολιτικής οργάνωσης της κοινωνίας και του εκλογικού σώματος μέσα από την ελληνική Νομολογία. Ειδικότερα, εξετάζει το πρόβλημα της νομικής φύσης του δικαιώματος ίδρυσης και συμμετοχής σε πολιτικό κόμμα, το οποίο κατοχυρώνεται στο άρθρο 29 παρ. 1 του Συντάγματος, καθώς και το ζήτημα της νομιμοποίησης του πολιτικού κόμματος. Το δεύτερο κεφάλαιο πραγματεύεται το ρόλο του πολιτικού κόμματος στη σύγχρονη δημοκρατική κοινωνία, μελετά τις ρυθμίσεις που ισχύουν για την οικονομική ενίσχυση των πολιτικών κομμάτων ( άρθρο 29 παρ. 2 Συντάγματος) και ασχολείται επίσης και με το θέμα των περιορισμών του δικαιώματος κομματικής οργάνωσης και δράσης ( άρθρο 29 παρ. 3 Συντάγματος). Στη συνέχεια, η εργασία μελετά τη σχέση του πολιτικού κόμματος με τα μέσα μαζικής ενημέρωσης και ειδικότερα τα ζητήματα που προκύπτουν κατά την πρόσβαση και προβολή τους από αυτά. Το τέταρτο κεφάλαιο πραγματεύεται ζητήματα που ανάγονται στην ύπαρξη και τη δράση του πολιτικού κόμματος στα πλαίσια της εκλογικής διαδικασίας. Όλα τα παραπάνω ζητήματα αντιμετωπίζονται με παράθεση σχετικής νομολογίας. Στο τέλος της εργασίας ακολουθεί ένα γενικό συμπέρασμα της παρούσας μελέτης.

Α.Εισαγωγή 1.Η κλασική (αντιπροσωπευτική) Δημοκρατία 2.Η σύγχρονη κομματική Δημοκρατία Β.Η θέση των πολιτικών κομμάτων στην Ελλάδα 1.Συντομη ιστορική επισκόπηση 2.Τα πολιτικά κόμματα υπό το πρίσμα του άρθρ.29 και των λοιπών συνταγματικών διατάξεων μετά την αναθεώρηση του 2001 3.Η αντισυνταγματικότητα της απαγόρευσης των πολιτικών κομμάτων (Α.Π.36/1969,Α.Π.59/1969) Γ.Τα πολιτικά κόμματα μέσα από την ελληνική νομολογία 1.Η αναγκαιότητα εξέτασης του θεσμού των πολιτικών κομμάτων μέσα από τις αποφάσεις των ελληνικών δικαστηρίων 2.Νομική προσωπικότητα και δικαιοπρακτική ικανότητα των πολιτικών κομμάτων 3.Έννομο συμφέρον των πολιτικών κομμάτων ως προς τη διεξαγωγή της δίκης 4.Ισότητα των πολιτικών κομμάτων i)ισότητα στην κρατική οικονομική ενίσχυση ii)ισότητα στην χορήγηση ραδιοτηλεοπτικού χρόνου κατά τον προεκλογικό αγώνα iii)ισότητα στην παραχώρηση κοινόχρηστων χώρων στα πολιτικά κόμματα για την προβολή των προεκλογικών τους προγραμμάτων 5.Η ιδιότυπη σύμβαση του πολιτικού κόμματος με τους εκλογείς του Δ.Επίλογος 1.Σύγκριση του θεσμού των πολιτικών κομμάτων που επικρατεί στην Ευρώπη με εκείνον που επικρατεί στην Αμερική Ε.Παράρτημα Ενδεικτική νομολογία των ελληνικών δικαστηρίων κατά χρονολoγική σειρά παρατιθέμενη και συνοπτικές περιλήψεις των αποφάσεων. 1.Πρωτοδικείο Θεσσαλονίκης 4\\\\\\\\1936 Αγωγή εξώσεως κατά του Εθνικού Λαϊκού Κόμματος , που είχε υπομισθώσει ακίνητο . 2.Εφετείο Αθηνών 796\\\\\\\\1961 Συκοφαντική δυσφήμηση κατά Ε.Δ.Α. 3.Α.Π. 36\\\\\\\\1969 Απαγόρευση ανασύστασης Κ.Κ.Ε. 4.Α.Π. 59\\\\\\\\1969 Απαγόρευση ανασύστασης Κ.Κ.Ε. 5.ΣτΕ ( Δ΄) 2145\\\\\\\\1979 ΕΔΗΚ κατά ΠΕΤΡΟΛΑ ΕΛΛΑΣ . 6.ΣτΕ ( Ολ. ) 4037\\\\\\\\1979 ΕΔΗΚ κατά ΠΕΤΡΟΛΑ ΕΛΛΑΣ . 7.Α.Π. 531\\\\\\\\1980 Παράσταση Κ.Κ.Ε. ως πολιτικού ενάγοντος για χρηματική ικανοποίηση λόγω ηθικής βλάβης , λόγω εκρήξεως βόμβας στα γραφεία του. 8.ΣτΕ ( Δ΄) 2423\\\\\\\\1984 Παροχή ραδιοτηλεοπτικού χρόνου στη Ένωση Δημοκρατικού Κέντρου . 9.Πρωτοδικείο Λάρισας 131\\\\\\\\1988 Ικανότητα Κ.Κ.Ε να κληρονομεί εκ διαθήκης. 10. ΣτΕ ( Ολ. ) 993\\\\\\\\1989 ΧρηματοδότησητουΕλληνικούΣοσιαλιστικού Κόμματος. 11. Πρωτοδικείο Αθηνών 240\\\\\\\\1990 Αγωγή Αποζημίωσης για αθέτηση προγραμματικών διακηρύξεων κόμματος . 12. ΣτΕ ( Ολ.) 1288\\\\\\\\1992 Οικολόγοι Ελλάδος προς ακύρωση απόφασης για μη παροχή τηλεοπτικού χρόνου στα κόμματα επί αναπληρωματικής εκλογής . 13. ΣτΕ ( Δ΄) 2285\\\\\\\\1994 Η Πολιτική Άνοιξη ζητεί την ακύρωση της διοικητικής πράξης με την οποία παραχωρείται επιπλέον οικονομική ενίσχυση στα κόμματα προς κάλυψη επιπλέον εκλογικών δαπανών . 14. ΣτΕ ( Δ΄) 4333\\\\\\\\1996 Οικολόγοι Ελλάδος κατά απόφασης με την οποία χορηγείταi ο αναλογoύν ραδιοτηλεοπτικός χρόνος στα πολιτικά κόμματα . 15. ΣτΕ ( Ε΄) 9441\\\\\\\\1999 Αποκλεισμός ΔΗΚΚΙ από την πρόταση μελών του Ε.Σ.Ρ. 16. ΣτΕ ( Ολ.) 656\\\\\\\\2000 Αποκλεισμός ΔΗΚΚΙ από την πρόταση μελών του Ε.Σ.Ρ. 17. ΣτΕ 1072\\\\\\\\2000 Η πλατεία Συντάγματος « το μήλον της έριδος » 18. ΣτΕ ( Ολ.)2286\\\\\\\\2001 Ορθόδοξο Κίνημα Συνταγματικής Νομιμότητος του Θρησκεύματος και της Ιθαγένειας στις ταυτότητες .