Περίληψη:
ΠΕΡΙΓΡΑΜΜΑ:
1. Α. Γενική οριοθέτηση των δικαιωμάτων (ατομικών, κοινωνικών, πολιτικών)
2. Η θεσμοποιημένη αναστολή ατομικών δικαιωμάτων
3. Οι συνταγματικές υποχρεώσεις και το «χρέος» της κοινωνικής και εθνικής αλληλεγγύης.
4. Η απαγόρευση της καταχρηστικής άσκησης δικαιώματος.
5. Τα δικαιώματα των άλλων (άρθρο 5 Σ)
6. Χρηστά ήθη
Β. Σύγκρουση των δικαιωμάτων. Θεωρίες σύμφωνες ή αντιτιθέμενες σε αυτήν.
Γ. ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΝΟΜΟΛΟΓΙΑ:
1. α) Η γενική αρχή της ισότητας (άρθρο 4 παρ. 1 Συντ.) ως οριοθέτηση του δικαιώματος κάθε ατόμου να σταδιοδρομεί κατά το λόγο της προσωπικής αξίας του (άρθρο 5 παρ. 1 Συντ.) [Διαφοροποιήσεις αναγόμενες στην ενεργοποίηση κοινωνικών δικαιωμάτων (άρθρο 21 Συντ.)] Διοικ. Εφετείο Αθήνας 2476/1991.(απόφαση εισαγωγής καθ’ υπέρβασιν εις στρατιωτικές σχολές)
β) Το δημόσιο συμφέρον ως οριοθέτηση της γενικής αρχής της ισότητας ΣΤΕ 1526/1990.(απόφαση σχετικά με την μη εφαρμογή της γενικής αρχής της ισότητας στην παρανομία)
γ) Η γενική αρχή της ισότητας ως οριοθέτηση του δημοσίου συμφέροντος για επεκτατική εφαρμογή ευνοϊκών διατάξεων και σε κατηγορίες προσώπων που δεν προβλέπονται ρητά από το νόμο ΑΠ. 13/1991 ολ. ΣΤΕ 200/1991 (Τμ. Α’). (απόφαση σχετικά με δυσμενείς διακρίσεις εις βάρος των δημοσίων υπαλλήλων). Η αρχή της ισότητας ως οριοθέτηση του συνταξιοδοτικού δικαιώματος. Ε.Σ 650/1999(27-1-1999) Ολ. Η αρχή της ισότητας ως οριοθέτηση της επαγγελματικής ελευθερίας. ΣΤΕ 190/1995, 195/1995. Αρχή της ισότητας – όριο το δημόσιο συμφέρον. ΣΤΕ 1917/1998. Η θρησκευτική ελευθερία ως οριοθέτηση της αρχής της ισότητας. ΣΤΕ 5209/1997, 2601/1998. Το συνταξιοδοτικό δικαίωμα ως οριοθέτηση της αρχής της ισότητας. ΣΤΕ 650/2000.
2. α) Το δικαίωμα της πολιτείας προς ρύθμιση κάθε επαγγέλματος με νομοθεσία προς προστασία του δημοσίου συμφέροντος ως οριοθέτηση της ελευθερίας επιλογής και άσκησης επαγγέλματος (άρθρο 5 παρ. 1 και 3 Συντ.) ΣΤΕ 4665/1988 (Τμήμα Δ’).(απόφαση σχετικά με τον διευθυντή της Διεύθυνσης Ιατρικού Δυναμικού και Υγειονομικού του Υπουργείου Υγείας)
β) Η επαγγελματική ελευθερία ως οριοθέτηση της αρχής της αναλογικότητας ΣΤΕ 475/1989 ολ. (υπόθεση ανάκλησης των αδειών των φαρμακοποιών που ασκούν το επάγγελμα επί περισσότερο των 35 ετών)ΣΤΕ 2112/1984 (τμ. Δ’).(απόφαση σχετικά με το Επιμελητήριο Εικαστικών Τεχνών της Ελλάδος).
3. Ελεύθερη ανάπτυξη της προσωπικότητας (άρθρο 5 παρ. 1 Συντ.) – Το όριο των χρηστών ηθών. ΣΤΕ 2422/1985 (Τμ. Δ’). (απόφαση σχετικά με τη λειτουργία Κέντρου Παραθερισμού Γυμνιστών εις το ξενοδοχειακό συγκρότημα L.M.)
4. Η ελευθερία της αποδημίας (άρθρο 5 παρ. 1 Συντ.) – Το δημόσιο συμφέρον ως όριο για απαγόρευση εξόδου από τη χώρα λόγω οφειλών στο δημόσιο. ΣΤΕ 2858/1985 ολομ.(υπόθεση απαγόρευσης εξόδου από τη χώρα λόγω χρεών στο Δημόσιο )
5. Το δημόσιο συμφέρον (Τα αυτόφωρα εγκλήματα και το άρθρο 6 παρ.1 Συντ.) ως οριοθέτηση των συνταγματικών εγγυήσεων της προσωπικής ασφάλειας.
6. Το δικαίωμα του Κράτους για την προστασία του δημοσίου συμφέροντος να ελέγχει δικαστικά το σκοπό του σωματείου (άρθρο 12 Συντάγματος) ως οριοθέτηση του δικαιώματος του συνεταιρίζεσθαι (άρθρο 12 παρ. 1 Συντάγματος). Πολ. Πρωτ. Ηλείας 32/1983.( απόφαση για τον «σύνδεσμο Τραυματιών Πολεμιστών Οπλιτών Ν. Ηλείας ΣΤΠΟΝΝ» Πρωτ. Έβρου 67/1984.(απόφαση σχετικά με αγροτική συνδικαλιστική οργάνωση Έβρου )
7. α) Η θρησκευτική ελευθερία (Διακρίσεις λόγω θρησκεύματος) ως οριοθέτηση της αρχής της ισότητας σχετικά με το δικαίωμα διορισμού σε δημόσιες θέσεις. ΣΤΕ 3533/1986 (Τμ. Γ’).(απόφαση σχετικά με την άρνηση του διορισμού φιλολόγου καθηγήτριας εξαιτίας του ότι ήταν «μάρτυρας του Ιεχωβά»). Η ελευθερία της θρησκευτικής συνείδησης ως οριοθέτηση της ελευθερίας έκφρασης της αθεϊας (άρθρο 13 Συντ. και άρθρο 5 Συντ. ) Διοικ. Εφετείο Αθήνας 299/1988. (απόφαση του άθεου δασκάλου)
β) Η ελευθερία της λατρείας ως οριοθέτηση του δικαιώματος του κράτους να καθορίζει τις προϋποθέσεις ίδρυσης ναού ή ευκτήριου οίκου προς προστασία του δημοσίου συμφέροντος (ΣΤΕ 1444/1988,). (υπόθεση ίδρυσης ευκτήριου οίκου «μαρτύρων του Ιεχωβά)
γ) Το δικαίωμα των πολιτών να συνέρχονται ελεύθερα ως οριοθέτηση της θρησκευτικής ελευθερίας (και ειδικότερα της ελευθερίας της λατρείας και της θρησκευτικής συνάθροισης) (άρθρα 11 και 13 Συντ.).ΣΤΕ 4635/71 (Τμ. Δ’).(απόφαση απαγόρευσης συνάθροισης μαρτύρων του Ιεχωβά)
δ) Η στρατολογική ισότητα ως οριοθέτηση της θρησκευτικής ελευθερίας ΣΤΕ 526/2001 (Τμήμα Δ’).
ΑΠ 886/2001 Τμ. Ε’ παραπομπή στην ολομέλεια, ΑΠ 20/2001 Ολομέλεια, Ευρωπαϊκό δικαστήριο δικαιωμάτων του ανθρώπου: Μανουσάκης και λοιποί κατά Ελλάδας 26 Σεπτεμβρίου 1996, ΣΤΕ 2214/2000: άδεια χρήσης κοινόχρηστου χώρου για διακήρυξη θρησκευτικών πεποιθήσεων.
8. α) Το δικαίωμα της ελευθερίας του τύπου (άρθρο 14 παρ. 1 και 2 Συντ.) ως οριοθέτηση του ατομικού δικαιώματος του πολίτη να επιλέγει την εφημερίδα της προτίμησης του, συνεκτιμώντας και τον παράγοντα της τιμής και του ατομικού δικαιώματος των εκδοτών εφημερίδας να καθορίζουν ελεύθερα την τιμή πώλησης των εφημερίδων (ΣΤΕ 903/1981 Ολ.).(απόφαση σχετικά με την ημερήσια εφημερίδα Αυριανή)
β) Η ελευθερία του τύπου (άρθρο 14 παρ. 3 Συντ.) ως οριοθέτηση της προστασίας της προσωπικότητας (άρθρο 5 Συντ. και άρθρο 57 ΑΚ) Αριθμ. 8064/1986 (Ασφ. Μ.). (απαγόρευση σχετικά με κυκλοφορία βιβλίου)
γ) Το απόρρητο των ανταποκρίσεων (άρθρο 19 α Συντ.) ως οριοθέτηση της προστασίας της ιδιωτικής ζωής των πολιτών. ΑΠ 717/1984.(απόφαση σχετικά με το κύρος της μαγνητοταινίας στην Ποινική Δικαιοσύνη)
9. Το δημόσιο συμφέρον ως οριοθέτηση της ελευθερίας του λόγου. (Στρατός). ΣΤΕ 1802/1986.(απόφαση σχετικά με αξιωματικό της αεροπορίας που δημοσίευσε άνευ άδειας «ανοικτή αποστολή προς τον ΥΕΘΑ)
10. Η συνταγματική προστασία της ιδιοκτησίας και οι περιορισμοι της ως οριοθέτηση της συνταγματικής προστασίας του γάμου και της οικογένειας. Εφετείο Αθηνών 698/1989. (απόφαση σχετικά με τη χρήση της οικογενειακής στέγης σε περίπτωση διάστασης των συζύγων)
11. Το δικαίωμα της κοινωνικής ασφάλισης ως οριοθέτηση του νομοθετικού κεκτημένου που έχει επιβληθεί ως δικαίωμα του κράτους να ασφαλίζει τους πολίτες του. ΣΤΕ 400/1986 Ολ.(υπόθεση συνταξιοδότησης ιατρού μετά από μεταβολή του συνταξιοδοτικού καθεστώτος)
12. Η προστασία του δομημένου περιβάλλοντος (Πολεοδομικό κεκτημένο) ως οριοθέτηση της ιδιοκτησίας. ΣΤΕ 10/1988 Ολομέλεια. (υπόθεση ακύρωσης οικοδομικής άδειας στο Αμαρούσιον Αττικής)
Το δημόσιο συμφέρον (Αναγκαστική απαλλοτρίωση) ως όριο της ιδιοκτησίας. ΣΤΕ 1678/1995, ΑΠ «πλήρης αποζημίωση»:149/1992, 803/1994, 13/2000, 14/1991 (υπόθεση Κατικαρίδη), 577/1998, ΕΔΔΑ 15/10 1996, Πολυμελές Πρωτοδικείο Θεσπρωτίας 22/2002. Η προστασία του περιβάλλοντος (άρθρο 24 Σ) ως οριοθέτηση του δικαιώματος της ιδιοκτησίας (άρθρο 17 Σ). ΣΤΕ 1518/1980, 797/1981, 1239/1982, 1907 – 1910/1980, 4575/1996, 1310/1993, 2621/2001 Τμ. Ε’ (Διαχείριση ρευμάτων), 1801/1995, 4577/1988, 2656/1999, 1073/1994 (Ολ.), 1757/1998.
13. Τα χρηστά ήθη ως οριοθέτηση του δικαιώματος έκφρασης και της ελευθερίας του λόγου (άρθρο 14 παρ. 1) (Εξύβριση). Εφετείο Πειραιά 1073/1984, Εφετείο Θεσσαλονίκης 1203/1984, ΑΠ 1194/1983. προστασία υπερατομικών εννόμων αγαθών. Η περίπτωση Gloria (Εφ. Πειρ. 1073/1984, ΑΠ 1194/1987, Εφ. Θεσ. 1203/1984).
14.
15. Το άσυλο της κατοικίας – όριο η δημόσια τάξη.
16. Η ελευθερία της ραδιοτηλεόρασης ως οριοθέτηση της προστασίας της προσωπικότητας. Αρχή προστασίας δεδομένων αποφ. 26/1/2000 «Η υπόθεση Κορκολή».
Δ. Συμπέρασμα:
Η ΠΛΑΣΤΟΤΗΤΑ ΤΗΣ ΣΥΓΚΡΟΥΣΗΣ ΤΩΝ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΩΝ
|